در جنگهای داخلی اسپانیا ژنرال فرانکو دیکتاتور، در چهار محور به سمت مرکز شهر حرکت کرد و به موازات این چهار ستون نظامی، ستون دیگری، تحت عنوان ستون پنجم برای انجام مأموریتهای تخریب، جاسوسی، ترور ـ انفجار و ... به داخل شهر روانه کرد. این اصطلاح بعدها به عنوان نیروهای نفوذی بیگانه در خاک خودی اطلاق گردید.
ستون پنجم دشمن در طول جنگ تحمیلی به مزدوران خود فروخته و احزاب و
گروهکهای چپ و راست التقاطی و انحرافی داخلی که به عنوان نیروهای نفوذی
دشمن عمل میکردند و در تخریب روحیه مردم و رزمندگان اسلام نقش اساسی را
داشتند، اطلاق میشد. نمونه بارز ستون پنجم دشمن گروههای سیاسی محارب
جمهوری اسلامی ایران از جمله سازمان منافقین خلق ـ دمکرات، کومله و سلطنت
طلبها بودند.
این گروهکها علاوه بر جمع آوری اطلاعات به نفع دشمن مبادرت به اقدامات
نظامی در کردستان و کرمانشاه میکردند از جمله، حمله گسترده آنها در
عملیات مرصاد بود که با شکست مفتضحانهای رو به رو شدند.
علاوه بر این گروههای الحادی اقدام به ترور فرماندهان و مسئولین جنگ
نموده و ضمن نفوذ در مراکز نظامی سعی در جاسوسی برای دشمن مینمودند مردم
ایران به تمامی آنها در طول دفاع مقدس از آنها با عنوان خائن یاد
میکردند. هر چند که با حضور هوشیارانه مردم و رزمندگان اسلام نتوانستند
کار چندانی پیش ببرند.
