تحلیل و بررسی موشک جاولین

از زمان ورود تجهیزات ضد زرهی چون نارنجک و تفنگ های ضد زره در جنگ جهانی اول و دوم و سپس تکامل آن در جنگ سرد و پدید امدن موشک های ضد زره در رقابت نظامی بلوک شرق و غرب، تحقیقات و تلاش های گسترده ای برای توسعه این گونه موشک ها صورت گرفته است که به جرات می توان گفت اف جی ام ۱۴۸ جاولین (ژاولین) یا زوبین در زمره یکی از بهترین های این رده قرار گرفته است. در این مقاله سعی داریم تا به صورت کامل و جامع به بررسی این موشک ضد زره بپردازیم.

به ادامه مطلب مراجعه کنید

بررسی

در دهه ۱۹۷۰ موشک ضد زره هدایت شونده دراگون به دست سربازان آمریکایی رسید ، این موشک از فناوری هدایت سیمی نیم خودکار استفاده می کرد و کاربر باید تا زمان برخورد موشک تا هدف علامت + در سایت هدف گیر را روی هدف قرار بدهد و قدرت نفوذی معادل ۴۰۰ تا ۵۰۰ م م زره را دارا بود.

با ورود به دهه ۸۰ و از سال ۱۹۸۳ ساخت موشک ضد زره جدید آغاز شد و در سال ۱۹۸۵ طرح مفهومی و مشخصات موشک جدید با قدرت کشندگی بالا در مقابل زرهی ها اعلام شد و بعد از ساخت و آزمایش موفق در سال ۱۹۹۱ و توسعه ان در سال ۱۹۹۶ رسما وارد خدمت و جایگزین دراگون شد تا فصل جدیدی در تکنولوژی نظامی ضد زرهی باز شود.

این موشک به عنوان اولین موشک ضد زرهی با قابلیت شلیک کن و فراموش کن می باشد که این قابلیت را به سامانه پردازش تصویر طیف نوری فرو سرخ مدیون است. جاولین دارای طولی معادل ۱٫۱ متر و قطر ۱۲۷ م م را دارد ،بر روی قسمت ته این موشک دو سری بالچه که یکی به صورت جمع شونده است قرار دارد و بر روی یک لانچر شامل موشک، باطری ، واحد خنک  کننده ،درپوش عقب و جلوی موشک  و چشمی هدفگیری ، دوربین اپتیکی با قابلیت زوم ۴ ایکس  و سویچ های کاربر است قرار میگیرد.

مجموعه قسمت فرماندهی قسمت چند بار مصرف این موشک است و شامل مواردی است که دربالا گفته شده است.
بدنه اصلی قسمت فرماندهی شامل سیستم های الکترونیک، نمایش دهنده ها، قسمت دید در روز و دوربین دید در شب است هم چنین بدنه اصلی یا قسمت فرماندهی شامل جاذب های قرار گرفته در طول بدنه و جاذب محافظ صورت کاربر است.

کاربر سایت توسط دسته هایی در مقابل صورت سرباز قرار میگرد.

اما لانچر این موشک همانند لانچر دراون شامل باتری هایی است که در قسمت انتهای بدنه اصلی قرار می یگرد و می تواند از باتری های یک بار مصرف BA-5590/U و یا باتری های قابل شارژ BB390A استفاده کند
باتری شارژِ برای روشن کردن دست کم چهار بار دوربین کافی است که البته این به مدت روشن بودن دوربین در هر بار بر میگردد

دوربین این سیستم را می توان از دو جهت دید در روز و دید در شب بررسی کرد که ویژگی های کلی دوربین اپتیکی این سیستم به شرح زیر است.

این سیستم دارای  یک دوربین اپتیکی است که میتوان در روز تا چهار ایکس زوم کند   که دارای  یک حالت دید  حرارتی با توان زوم  چهار تا نه ایکس است  که برای  درگیری شبانه طراحی شده است و کسب  هدف توسط  ان انجام می شود   که دارای  یک زوم چهار ایکس است. این دوربین توسط  یک خنک کننده در زمان جستجو  برای کسب هدف ۲٫۵ تا ۳٫۵ دقیقه   خنک میکند. این خنک کردن برای  کارکرد سامانه دید حرارتی لارم است تا  بتواند اهداف را بهتر کشف کند. میدان دید  بسیار بازی  دارد و میتواند  با ان حتی دست  به جستجوی وسیع  منطقه   قبل از اتش  زد.

قسمت دید در روز شامل لنز و نشان دهنده وضعیت دشمن است که می توان بدون باتری از آن استفاده کرد و اما قسمت دید در شب یک سیستم تصویری مادون قرمز که طی روز و شب کاربرد دارد و به کاربر امکان دید در حالت محدودیت میدان دید مانند تاریکی، تیرگی میدان نبرد، دود، مه آلود بودن هوا، هوای نامتعادل و حتّی شرایط ضدّ مادون قرمز را می دهد.
خنک کننده Dewar (DDC) جهت خنک سازی NVS برای عمل در حرارت مطلوب و تبدیل کننده انرژی مادون قرمز به سیگنال های الکتریکی است. این سیگنال ها از طریق پردازنده سیگنال به نمایشگر CLU فرستاده شده و جهت مهیا کردن تصویرهدف برای سرباز تجزیه و تحلیل می شوند. نمایشگر CLU شبیه یک تلویزیون است که امکان مشاهده عریض میدان نبرد (WFov) و یا مشاهده باریک میدان نبرد (NFov) را برای سرباز فراهم می آورد. تیوب اشعه کاندی CRT مبدل سیگنال های الکتریکی خروجی از پردازنده سیگنال به تصاویر قابل دید برای سرباز است.
نشان دهنده های ثابت CLU شامل ۱۴ آیکون حول نمایشگر CLU هشتند. آیکون ها مشخص کننده حالت عملیاتی، شرایط، کدهای خرابی عملیات به رنگ سبز، کهربایی و قرمز هستند. آیکون ها بازخوردی مداوم به سرباز ارائه می دهند و وی را از آماده بودن موشک باید عمل کردن سیستم و استفاده از حالت دید در روز یا شب مطلع می کنند.

در ساز و کار این موشک ابتدا کاربر از طریق دوربین اپتیکی  حرارتی خود لانچر پیدا کرده و بر روی ان قفل میکند و از طریق سایت موشک می توان نحوه حمله موشک از بالا یا پایین را انتخاب کند قفل دو نمونه دارد یکی اینکه کاربر علامت + را روی هدف قرار داده روی هدف قفل میکند ویا اینکه در حالت حرارتی خود سامانه بر روی هدف گرم(تانک) به صورت خودکار  قفل میکند که یک مربع  را روی ان قرار میدهد. برای زدن هدف متحرک  باید به صورت حرارتی روی هدف قفل کرد

بعد از قفل به صورت اتوماتیک موقعیت هدف و تصویر هدف با یک خط مستقیم  در اختیار رایانه موشک   قرار میگیرد و بعد موشک شلیک میشد.

روش قفل حرارتی

موشک از لوله پرتاب به بیرون پرتاب میشود تا در فاصله مطمئن از خدمه موتور اصلی روشن و حرکت به سمت هدف را آغاز کند این روش باعث میشود تا بتوان موشک را حتی از داخل یک اتاق شلیک کرد، موشک شامل یک بخش کنترل شامل ۶ پره باله و ۴ پره و یک باتری حرارتی است.
باله های کنترلی باعث مانور موشک حین پرواز می شوند . باله ها به صورت اتوماتیک بعد از ترک موشک از لوله پرتاب باز میشوند حین پرواز آنها اتو ماتیک وار موشک را تا رسیدن به هدف هدایت می کنند.
باتری حرارتی مهیاکننده نیروی الکتریکی داخلی موشک حین پرواز است. این باتری درون بدنه موشک جاسازی شده است.

حالت پیش فرض موشک شلیک به بالا است که این نوع شلیک باعث می شود تا هدف حتی پشت پناهگاه مورد حمله قرار داده و نابود سازد و اما اگر هف به طور مثال در زیر پل قرار گرفته باشد امکان حمله از بالا میسر نیست و کاربر دکمه انتخاب نوع شلیک ATTK SEl را که روی دسته سمت راست قرار دارد فشار می دهد و بعد از آن موشک مسیر مستقیم خود را ادامه می دهد با به هدف اصابت نماید.

موشک بعد از شلیک به بالا در دو حالت پرواز میکند، حالت اول ۱۵۰ ویا ۱۶۰  متر ارتفاع گرفته  و بعد تا نزدیک هدف در همین  فاصله پرواز کرد وبعد روی هدف شیرجه  می رود و یا اینکه در فاصله ۵۰ متری  سطح زمین  پرواز کرده  تا به هدف برخورد کند. این روش  حمله با بالا و یا در ارتفاع کم توسط  کاربر مشخص میشود.

بعد از شلیک موشک ، سامانه خلبان خودکار با استفاده از رایانه هدایتی که از تصاویر دوربین اپتیکی  لانچر استفاده می کند به اضافه ژیرسکوپ و شتاب سنج تا زمان برخورد به هدف موشک را هدایت میکنند و از حرکات چرحشی و پیچ تاب وارانه برای رسیدن به موقعیت هدف استفاده می کند.

همانطور که در بالا گفته شد موشک از سمت هوا بر سر زرهی قفل شده حمله می کند که در واقع نقطه ضعف تانک ها و زرهی ها موجود ، هدف جاولین قرار میگیرد چرا که ضعف اصلی تانکها ، سقف برجک بسیار اسب پذیر آن است و با توجه به دو سر جنگی با انفجار متمرکز و قدرت نفوذ معادل ۶۰۰ تا ۸۰۰ م م توان نابود هر هدفی را داراست.

سرجنگی این موشک دارای یک فیوز الکتورنیک است که می توان آن را روی هدف یا با برخورد به هدف منفجر کرد ، سرجنگی این موشک دو کلاهک و مهمات آن خرج گود یا انفجار شدید ضد زره است . وظیفه کلاهک اولیه ایجاد صدمه روی زره اولیه یا زره واکنشی تانک هنگام انفجار قبل از انفجار ماده اصلی است و وظیفه کلاهک اصلی نابودی زره اصلی تانک می باشد.

جدا از قابلیت نابودی اهداف زرهی می توان آن را علیه بالگردها در حالت حمله مستقیم ، حمله به نیرویهای پیاده و یا ساختمان ها و سنگرهای دشمن استفاده کرد.

مانند تمامی موشک های قابل حمل توسط نفرات این موشک نیز دارایمنطقه خطر می باشد،منطقه خطر این موشک زاویه ۳۰ درجه و ۲۵ متری پشت موشک است اما در تمامی موارد این موشک  در یک فضای بسته به راحتی و بدون تلفات شلیک شده.

اما تمامی حسن و خوبی های این موشک گفته شد تا بایکی از گران ترین موشک های ضد زره جهان آشنایی پیدا کنیم هر واحد پرتاب گر حدود ۱۲۵ هزار دلار و هزینه موشک ان ۸۰ هزار دلار است.

مشکلات این موشک  می توان به  متکی بود به سامانه دید حرارتی  برای درگیر با تانک های و خودروهای متحرک که باعث شده در دمایی هوایی  بسیار بالا کاونده درست عمل نکند ، ضعف در برابر سامانه های اختفای  حرارتی که  با ان حرارت  تانک ها را مخفی  میکنند که این مسئله باعث عدم کشف هدف  توسط سامانه دید حرارتی می شود ، و در نهایت  برد کم ان ، این موشک  ۲۵۰۰ متر برد دارد که بسیار کمتر  از ۴۰۰۰ متر تا  ویا هات و یا ۶۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰متر کورنت است .

این موشک فرصت اینکه در جنگ اول خلیج فارس حضور پیدا کند را نداشت اما در تهاجم ۲۰۰۳ به عراق باعث نابودی بسیاری از زرهی های عراقی شد هم چنین جدا از زرهی ها ساختمان ها و سنگرها نیز مورد حمله این موشک در عراق و افغانستان قرار گرفت ، به طور کلی این موشک کارنامه درخشانی از خود برجای گذاشته است.

با وجود گرانی اما کارایی بالا باعث شده تا ۱۵ کشور جهان از این موشک استفاده کند که غالبا متحدین آمریکا می باشند.

استرالیا ۹۲ پرتاب کننده
بحرین ۱۳ پرتاب کننده
کانادا ۲۰۰ پرتاب کننده
جمهوری چک ۳ پرتاب کننده و ۱۲ موشک برای استفاده در افغانستان
ایرلند ۳۶ پرتاب کننده
اردن ۳۰ پرتاب کننده و ۱۱۰ موشک
لیتوانی ۴۰ پرتاب کننده
زلاند نو ۲۴ پرتاب کننده و ۱۲۰ موشک
نروژ ۱۰۰ پرتاب کننده و ۵۲۶ موشک
پاکستان
تایوان ۴۰ پرتاب کننده و ۳۶۰ موشک

عربستان و عمان

انگلستان در سال ۲۰۰۳ وزارت دفاع بریتانیا اعلام کرد قصد دارد این موشک را جایگزین موشک‌های میلان و سویینگ فایر کند.
ایالات متحده آمریکا
کاربران ناشناس در سال ۲۰۰۳ دولت ایالات متحده اعلام کرد که ۳۶ عدد پرتاب کننده موشک زوبین در عراق گم شده‌است. روزنامه نیویورک تایمز بعدها گزارش داد که ممکن است این تسلیحات در دست گروه‌های تروریستی افتاده باشد.

خلاصه مطالب:

طراحی توسط شرکت ریتون و لاکهید مارتین در سال ۱۹۸۹ و اولین شلیک موفق در سال ۱۹۹۱ و وارد خدمت در سال ۱۹۹۶

طول:۱٫۱ متر

طول لوله پرتاب ۱٫۲ متر

قطر:۱۲۷ م م

قطر لوله پرتاب ۱۴۲ میلیمتر

وزن کل سیستم:۲۲٫۳ کیلوگرم
خدمه ۲ نفر

برد نهایی ۷۵ تا ۲۵۰۰ متر
کلاهک خرج با قدرت انفجار بالا ضد تانک، انفجار متمرکز دو مرحله‌ای با قدرت نفوذ معادل ۶۰۰ تا ۸۰۰ م م

موتور راکت سوخت جامد
سامانه
هدایت پردازش تصویر فرو سرخ

گردآوری و تالیف:علی گوهر صمیمی

کپی برداری تنها با ذکر منبع اصلی و نام نویسنده مجاز می باشد.