تحلیل و بررسی تانک تی-80

تحلیل و بررسی تانک تی-80

تخصصی برای دانشنامه دفاعی و اوج آرمی

تحلیل و بررسی این تانک در ادامه مطلب

 

تانک تی-80 را باید جزو یکی از قدرتمند ترین و بهترین تانک های جنگ سرد و یکی از بدشانس ترین تانک های شوروی دانست ، که همانند جد خود تی-64 فرصت چندانی برای خودنمایی پیدا نکرد و در میادین جنگ قربانی استراتژی های غلط و نابخردانه و مسائل سیاسی شد.

1-توسعه

 

تانک تی-72 به عنوان یک تانک ایده آل در شوروی توانست جای خود را باز کند،شوروی ها در کنار تانک تی-72 که بر پایه و اساس مفاهیم تی-64 شکل گرفته بود،دست به ساخت نسل سومی تانک تی-80 زدند که با گسترش طرح تی-64 شکل گرفت،اما یک تفاوت اصلی داشت که بیشتر از همه خود نمایی می کند،استفاده از موتور توربین گازی به جای دیگر موتورها در این تانک است.

متخصصین شوروی از چندین سال قبل از ساخت تی-80 به انجام ازمایشهایی در باره موتور های توربین گازی زده بودند اما هیچ کدام جامه عمل به خود نگرفته بودند،تا اینکه با بررسی دوباره طرح t-64t که از موتور توربین گاز ی استفاده می کرد و با ایجاد تغییرات در برجک و دیگر مولفه ها و تجهیزات این تانک، تانک تی-80 پا در سال 1976به عرصه وجود گذاشت.در زمان ورود تی-80 به خدمت این تانک پیشرفته ترین تانک عملیاتی در جهان بود.

2-بررسی تانک

این تانک نیز مانند تی-72 بر اساس مفاهیم تانک تی-64 که نقطه عطفی  در صنعت تانک سازی شوروی حساب میشد ساخته شده است به همین خاطر از نظر ظاهری شباهت زیادی به تی-72 دارد و در بسیاری از ویژگیها با تی-72 و تی-64 یکسان است تا جایی که کارشناسان غربی در ابتدا تصور می کردند این تانک همان تانک تی-72 است.

به مانند تمامی تانکهای روسی از  تی-64 تا تی-90 راننده در جلوی تانک و زیر توپ قرار دارد و از طریق دریچه ای در بالای سر خود وارد آن میشود، و از طریق سه پریسکوپ به بیرون دید دارد که می توان پریسکوپ دید وسطی رو به جلو را به چشمی دید شبانه با کمک نور افکن فروسرخ تجهیز  کرد

جایگاه راننده تانک

فرمانده تانک در سمت راست برجک قرار دارد و از دریچه در بالای سرخود وارد میشود

موتور تانک نیز در بخش تحتانی عقب تانک جای می گیرد. سلاح اصلی تی-۸۰ مثل بقیه تانک‌های روسی ـ از تی-۶۴ به بعد ـ توپ بدون خان ۱۲۵ میلی‌متری با گلوله‌گذار اتوماتیک است. فرمانده کمک یک پیرسکوپ  دید رو به بیرون با توان   ۷٫۵ ایکس درشت نمایی  میتواند جلوی تانک را دید بزند.جدا از این فرمانده دارای چندین دریچه در بالای سر خود  برای دید به بیرون دارد.

توپچی دارای  دو سایت  یکی برای  نبرد در روز و دیگری برای درگیری شبانه مجهز است .سایت درگیری روزانه از نوع  TPD-2-49 دارای برد درگیر ۴۰۰۰ متر بود اگرچه برد درگیری بهینه زیر ۲۰۰۰ متر است . تانک در نسخه های قبل از تی ۸۰ یو دارای دو نور افکن فروسرخ  بود . یکی بر روی برجک و یکی در جلوی .نور افکن جلوی برجک برای  تقویت  دید شبانه توپچی و  راننده  بود ولی نورافکن فروسرخ بالای  برجک ، به  بالای دریجه فرمانده وصل شده . این قسمت دریچه (دریچه و صندلی فرمانده که مسلسل سنگین ۱۲٫۷ م م نیز به ان وصل است) توان گردش ۳۶۰ در جدا از برجک اصلی را دارد  و  از این رو نورافکن کوچکتر برای دید سایت  فرمانده است.با در نظر گرفتن توان چرخش این قسمت وصل بودن سایت فرمانده به ان، از این رو فرمانده با کمک سایتش  توان دید ۳۶۰ درجه دارد .برد دید در شب ۱۳۰۰ تا ۱۵۰۰ متر است.

 

تانک نیز از موتور 1000 اسب بخاری توربین گازی استفاده می کند.

سیستم تعلیق و ما یتعلق به

جعبه دنده ی این تانک کمی متفاوت است، این جعبه دنده دارای ۷ دنده به جلو و یک دنده به عقب است، در این تانک ۵ دنده به جلو و ۱ دنده به عقب است. سیستم تعلیق تانک از سیستم pneumatic به سیستم تعلیق Torsion Bar تغییر پیدا کرده، همچنین ۶ چرخ جاده استیل-آلومنیوم با کفشک های مخصوص پلاستیک است که در هر دو طرف ایجاد شده است که چرخ دنده های تانک با قرار گیری در عقب در کنار چرخ ها تانک را هدایت می کنند.شنی این تانک توسط چرخ خورشیدی عقبی به حرکت در می آید.
همچنین شنی های تی80 عریض تر از شنی های تی64 است.

 

 جنگ افزار

همانطور که اشاره شد این تانک از یک توپ بدون خان ۱۲۵ میلی‌متری با گلوله‌گذار اتوماتیک ،استفاده  می کند و در کنار آن از  مسلسل ۷٫۶۲م‌م پی‌کا هم‌محورمسلسل و  ۱۲٫۷م‌م ان‌اس‌وی نیز بهره می برد.هم چنین این تی-۸۰ نخستین تانک روسی بود که از مسافت‌یاب لیزری و سامانه کامپیوتری بالستیکی استفاده می‌کرد که باعث پیشرفت قابل توجهی در سیستم کنترل آتش تانک شده بود.

توپ توان حمل و پرتاب انواع  مهمات انرژی جنبشی و خرج گود  را دارد. از جمله مهمات های انرژی جنبشی  این مدل می توان  به مهمات ۳ بی ام ۴۴ با توان نفوذ  در ۴۵۰ م زره صفر درجه در برد ۲۰۰۰ متر و یا مهمات  ۴ بی ام ۴۴ ام با توان نفوذ در ۶۵۰ م م زره صفر درجه در برد ۲۰۰۰ متر نام برد. همچنین توان پرتاب مهمات  های خرج گود با توان نفوذ در ۷۵۰ م م زره را نیز دارد.این توپ توان پرتاب موشک های هدایت رادیویی و لیزری را دارد که بسته به مدل تی ۸۰ فرق دارد . تانک دارای  توان حمل ۳۶ گلوله توپ را در مدل های اولیه و ۴۵ گلوله در نسخه های اخر بود  .

انواع جدیدی از گلوله‌ها برای توپ اصلی این تانک طراحی شده بود. از جمله گلوله بی‌کا-۲۹ با دماغه سخت که برای شکست زره واکنشی تانک‌های دشمن طراحی شده بود و گلوله‌های آینت (Ainet) که به صورتی طراحی شده بودند که ترکش‌های آن‌ها بر اساس اطلاعاتی که سیستم کنترل آتش از مسافت‌یاب لیزری و دیگر گیرنده‌های خود به دست می‌آورد در محدوده هدف پراکنده شوند و از همین رو گلوله‌های مناسبی برای هدف قرار دادن بالگردها، و سنگرهای مهم به ویژه سنگرهای شلیک موشک‌های ضد تانک بودند.  توپ این تانک توانایی شلیک موشک های هدایت شوند ضد تانک را نیز داراست.

سرعت چرخش ۳۶۰ درجه برجک تی-۸۰ حدود ۶ ثانیه یعنی تقریباً به سرعت ام۱ آبرامز و ام۲ بردلی ارتش آمریکاست.

  سیستم اتولودر تانک

این تانک از یک سیستم بارگذار خودکار(اتولودر)بهره می برد،از نوع چرخ فلکی بهره می برد از این رو گلوله تانک به دو بخش گلوله و خرج پرتابگر تبدیل شود،ابتدا دستگاه گلوله را در داخل توپ قرار داده و سپس خرج پرتابگر . بارگذار خودکار تانک زمانی بین ۷٫۱ الی ۱۹٫۵ ثانیه اتخاذ می کند تا توپ اصلی را مسلح کند، البته این زمان به این بستگی دارد که جایگاه بارگذار خودکار در کجای تانک قرار گرفته است

بارگذار اتوماتیک باعث میشود تا خدمه از چهار به سه نفر کاهش پیدا کند که خود نقطه قوتی هست که خدمه را به سه نفر کاهش می دهد و باعث می شود تا تانک کوچک تر شود و هدف گیری توسط دیگر تانک ها سخت تر شود،اماهمین نقطه قوت خود به یک نقطه ضعف اساسی تبدیل میشود که جان سه خدمه را به راحتی می گیرد. در واقع در تانک تی-80 کمترین محافظت از محفظه مهمات اتولودر قرار دارد که همین امر در جنگ چچن برای روسها آشکارشد.

چنان چه هنگامی که یک گلوله با سر جنگی HEAT به تانک بر خورد می کرد، به درون برجک نفوذ می کرد و  به بخش مهمات سرایت می کرد و در نتیجه انفجار مهیبی رخ میداد. که هم خدمه تانک را نابود می کرد هم خود تانک را .و در بعضی موارد باعث دو تکه شدن تانک میشد.این آسیب پذیری در نسخه های بعدی حل شد و چنین مشکلی دیگر برای این دسته از تانک ها به وجود نیامد.

 

 

زره

 

زره بدنه تی80 و برجک آن از نوع کامپوزیت است.همچنین زره های واکنشی انفجاری هم بر روی تی80 نصب میشود.در مدل های جدید تی80 مثل T-80U و T-80UM1 زره تی80 ارتقا یافته است و بر ضخامت و مقاومت آن افزوده شده است.

بر روی تی80  در ابتدا زره واکنشی کنتاکت-1 نصب میشد و در نسخه های بعدی نسل دوم زره واکنشی انفجاری که Kontakt-5 نامیده میشود نصب میشود که به خوبی میتواند اثر یک گلوله APFSDS مثل M829A1 را کاهش دهد.مثل تمام مدل های قبلی تی80،مدل تی80یو هم در اطراف خود زره دامنی دارد که از بالای چرخ های آن و فاصله بین چرخ ها تا بالای شاسی محافظت میکند

.

میزان مقاومت زره ای تی ۸۰

نوع مهمات	میزان مقاومت از جلوی برجک	میزان مقاومت در جلوی بالا	میزان مقاومت جلو بدنه  پایین
انرژی جنبشی	۲۸۰ تا ۴۵۰ م م	۳۵۵ م م	۲۱۰ م م
خرج گود	۳۳۰ تا ۴۹۰ م م	۴۲۰ م م	۲۱۰ م م

جنگ چچن و تی-80

در جنگ چچن تانک تی-80 می توانست با اقتدار ظاهر شود اما بنا به دلایلی این تانک با سر افکندگی از این جنگ بیرون آمد.

جوهر دودایف ژنرال سابق شوروی در سال 1991 میلادی استقلال جمهوری چچن را اعلام کرد،در چنین شرایطی در 11 دسامبر 1994 در حالی که روس ها تصور می کردند با اعزام نیروهای ارتشی چچن تسلیم میشود  سه لشکر زرهی خود را به چچن فرستادند.ولیکن روسها هیچگاه تصور نمی کردند که بسیاری از جنگجویان جنگ افغانستان در قالب گروه های رزمی در چچن آماده رویارویی با نیروهای روس هستند.

روسها در این جنگ تانک های تی-80 رابدون زره های واکنشی و تجهیزات   و خدمه ای کار آزموده و آشنا به جنگ شهری وارد کارزار کردند. خدمه تی80 ها هیچ آگاهی از وضعیت شهر و سنگرهای دشمن و شکل شهر نداشتند در حالی که مدافعان شهر با انواع موشک های ضد تانک در مکان های مختلف شهر مخفی شده و منتظر تانک ها بودند.هر تانک با 4 الی 7 موشک ضد تانک زده میشد تا اینکه منهدم میشد.

 

3-مدلهای مختلف

T-80
سال ورود به خدمت:1976
مدل اولیه تی80،با موتور 1000 اسب بخاری توربین گازی،فاصله یاب لیزری،گلوله گذار خودکار،بدون قابلیت شلیک موشک،این مدل زره واکنشی نداشت.

T-80B
سال ورود به خدمت:1978
این مدل برجک جدیدتری دارد،سیستم کنترل آتش و گلوله گذار بهتری دارد،توانایی شلیک موشک هدایت لیزری 9M112-1 کبری را دارد،زره بهبود یافته کامپوزیتی دارد،موتور بهبود یافته 1,100 اسب بخاری دارد که در سال 1980 بر روی آن نصب شد،توپ جدیدتری در سال 1982 دریافت کرد،در سال 1985 زره واکنشی بر روی آن نصب شد.زره واکنشی اضافه شده توانایی مقاومت 400 میلی متری در مقابل گلوله های شدیدالانفجار HEAT را دارد.

T-80BV
سال ورود به خدمت:1985
تی80بی با زره واکنشی انفجاری.

T-80A
سال ورود به خدمت:1982
یک مدنازیسیون کلی بود.در این مدل برجک جدیدتری نصب شد که زره بهتری داشت.همچنین سیستم کنترل آتش بهتری داشت.

تی ۸۰ ای سال ۱۹۸۴: نسخ از تی ۸۰ ای مجهز  به زره واکنش دهنده کنتاکت ۱

تی ۸۰ ای کا: نسخه  فرمانده ای این مدل

T-80U
سال ورود به خدمت:1985
دارای زره Kontakt-5 ، سایت دید توپچی بهتر،دارای توانایی شلیک موشک هدایت لیزری 9K119 Refleks.در سال 1990 یک موتور 1,250 اسب بخاری جدید بر روی آن نصب شد.

T-80UD
سال ورود به خدمت:1987
نمونه اوکراینی با موتور دیزلی 1,000 اسب بخاری 6TD و تیربار ضد هوایی کنترل از راه دور.(کنترل از درون برجک).

تانک تی80یو (U اول کلمه روسی uluchsheniye است که به معنی بهبود است)که بدنه آن توسط شرکت طراحی SKB-2 و برجک و تسلیحات آن توسط موزوروف طراحی شده نوع ارتقا یافته تی-80آ(T-80A )است که از موتور توربین گازی GTD-1250 با توان 1,250 اسب بخار بهره میبرد.
این موتور قدرتمندتر از دو موتور GTD-1000T و GTD-1000TF است که بر روی تی80 های قبلی نصب بود.این موتور به خوبی با سوخت جت و بنزین با اکتان پایین تغذیه میشود،استواری دینامیکی بیشتری دارد و قابل اطمینان تر است.GTD-1250 سیستم اتوماتیک تخلیه گرد و غبار را دارد.
تی80یو سیستم کنترل آتش1A46 و برجک جدیدتری دارد.
بر روی تی80 نسل دوم زره واکنشی انفجاری که Kontakt-5 نامیده میشود نصب میشود که به خوبی میتواند اثر یک گلوله APFSDS مثل M829A1 را کاهش دهد.مثل تمام مدل های قبلی تی80،مدل تی80یو هم در اطراف خود زره دامنی دارد که از بالای چرخ های آن و فاصله بین چرخ ها تا بالای شاسی حافظت میکند.
تی80 همچنین میتواند موشک هدایت لیزری 9M119 Refleks یا همان AT-11 Sniper را از طریق توپ خود شلیک بکند.
رنگ ویژه ای که به بدنه تی80یو زده شده باعث میشود تعششعات گرمایی و... آن توسط دوربین های مخصوص کمتر دیده شود.
تجهیزات سیستم کنترل آتش 1A46 تی80یو شامل فاصله یاب لیزری،کامپیوتر بالستیک،سایت دید پیشرفته تر 1G46 توپچی و سایت دید حرارتی میشود.این تجهیزات همراه با توپ بدون خان 125 میلی متری D-81TM "Rapira-3" به تی80یو اجازه میدهد با اهدافی در فاصله ی بیش از 5 کیلومتر درگیر شود.
به تازگی،روس ها به طرح تی80 کمتر علاقه نشان میدهند و بیشتر به دنبال ارتقای تانک تی90 هستند.ولی احتمالا تا سال 2025 همه تانک های تی72،تی80 و تی90 روسیه با تانک جدید روسیه که هم اکنون در حال توسعه است تعویض خواهند شد.ولی با ارتقاهایی که در سال 2011 بر روی تی80 های روسیه اعمال شد این تانک ها هنوز در خدمت باقی خواهند ماند.

تی ۸۰ یو کا: نسخه فرمانده ای تی ۸۰ یو مجهز به هشدار دهنده لیزری ، سامانه ناوبری اینرسی تی ان ای ۴ ، هشدار دهنده لیزری ،سامانه اختلال گر فروسرخ  شوترا که به صورت دو   نور افکن قرمز رنگ در جلوی  برجک دو طرف لوله توپ نصب شده است و برای ایجاد  اختلال بر روی موشک های هدایت نیم خودکاری مثل تاو و هات  در نظر گرفته شده  . این نمونه دارای  سامانه اتش  دید حرارتی  با برد ۲۶۰۰ متر است. این نسخه را به دلیل داشتن   سه جعبه وصل شده به برجک  در هر سوی در قسمت   عقب برجک قابل تشخیص است

تی ۸۰ یو ایی: نسخه صادراتی  توسعه  یافته در سال ۱۹۹۹ مجهز به سامانه اختلال گر فروسرخ شوترا  و زره کنتاکت ۵٫

تی ۸۰ یو ام: نسخه مجهز به سامانه دید حرارتی نسل دوم برای توپچی از نوع اگوا (در نسخه تی ۸۰ یو تنها فرمانده دارای دید حرارتی نسل دوم بود) و توپ ارتقا یافته ۲ ای ۴۶ ام ۴  و سایت  بهبود یافته ۱ جی ۴۶ ام برای توپ چی.

تی ۸۰ یو دی

خط تولید تی ۸۰  در مورزو اکرائین نگارش جدید از این تانک با نام T-80UD را تولید کرد که دارای موتور دیزلی بود.موتور ۱۶ سیلندر ۶TD دارای توان ۱۱۰۰ اسب بخار بود که مصرف سوختش به طور چشم گیری از مدلهای دیگر تی۸۰ با موتور توربین گازی کمتر بود.این مدل بسیار شبیه T80U بود و بغیر  از تغییر   کوچکی در برجک بدون در نظر گرفتن تعویض موتور تانک چندان تفاوتی با T80U نمی کرد.بین سالهای ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۱ اکرائین ۵۰۰ عراده از این تانکها را ساخت و در هنگام فروپاشی شوروی ۳۰۰ تانک دیگر در کارخانه در مراحل مختلف تولید بودند که برخی تکمیل وبرخی نیز به صورت لوازم یدکی مورد بهره برداری قرار  گرفتن.تی ۸۰ یو دی  پیشرفته ترین  تانک ارتش اکرائین است. تعدادی از این مدل در روسیه نیز خدمت کرد. بعد ها در ارتقائات دارای رایانه  اتش و بالستیک ارتقا یافته و سایت حرارتی نسل دوم برای فرمانده و توپچی است

تانک عقاب سیاه (دهه ۱۹۹۰): یک طرح لغو شده که فقط ماکت‌هایی از آن به نمایش درآمد. در عقاب سیاه شاسی تانک درازتر شده و یک جفت چرخ به آن اضافه شده بود. برجک تانک هم بسیار بزرگ شده و قسمت جداگانه‌ای در آن برای حمل مهمات پیش‌بینی شده‌ بود. این پروژه به دلیل مشکلات مالی، نقایص طرح و عملکرد وحشتناک تی-۸۰ در جنگ چچن به طور رسمی در سال ۲۰۰۱ لغو شد.

 

T-84:
سال ورود به خدمت:1999
نمونه ارتقا یافته T-80UD با موتور 1,200 اسب بخاری و یک برجک جدید.

نسخه ی جدید تر و بهبود یافته ی تانک T-80U-D، T-84 نام دارد. این نسخه ویژگی های جدید تر و همینطور بهتری را نسبت به نسخه ی قبلی خود دارا می باشد که از جمله ی آنها زره های اضافه شده به برجک، یک موتور ۱۲۰۰ اسب بخار ۶TD-2، زره واکنشی انفجاری کنتاکت ۵، سامانه ی حفاظت فعال اشتورا، سایت دیدبانی با قابلیت دید حرارتی، سیستم بازگشت دهانه و قرار دادن یک دستگاه واحد تامین نیروی کمکی که در کنار موتور تانک می تواند یا خاموش باشد یا از آن استفاده شود. تانک (T-84U (1999حاوی اصلاحات زیادی بود، مانند وجود Side Skirt های بلند تر، زره حفاظت فعال پیشرفته، آنتن راداری کوتاه تر که نزدیک دریچه ی فرمانده قرار می گیرد و در نهایت فضای بزرگ تر و بهتر برای قرار گرفتن دستگاه تامین انرژی کمکی که در عقب گلگیر سمت راست قرار دارد. بر خلاف روسیه (روسیه نتوانست در صادرات تانک T-80 موفق عمل کند) اوکراین توانست قابلیت ها و کارایی های تانک های T-80و T-84 را بهتر بشناسد و آنها را شکوفا کند، به همین منظور توانست به مشتریان خارجی بسیار بیشتری این تانک ها را بفروشد. قبرس با مشاهد عملکرد تانک های بهبود یافته ی اوکراینی تصمیم گرفت تا برای ارتش کوچکش تعدادی از آنها را خریداری نماید. پاکستان نیز به دلیل اینکه با کشور هند از لحاظ نظامی درگیری بود، با مشاهده ی اینکه روسیه به هند T-90 فروخته بود، تصمیم گرفت تا تعدادی T-80U-D از اوکراین برای نیروی زمینی اش خریداری نماید. تانک T-84 Oplot با یک برجک نسبتا شلوغ و همینطور کمی بهبود یافته تر برای بازار داخل در نظر گرفته شد. تانک T-84-120 Yatagan نیز برای صادرات به دیگر کشور ها طراحی و ساخته شد. از ویژگی های این تانک می توان به برجک بسیار بزرگ و همینطور توپ مورد نظر ناتو یعنی ۱۲۰ میلیمتری به عنوان توپ اصلی این تانک، اشاره کرد. در سال ۲۰۱۰ کشور بنگلادش یک سفارش بزرگ از تانک های T-84 یاتاقان را به اوکراین داد. در سال ۲۰۱۱ آذربایجان نیز از اوکراین تعدادی تانک T-84 Oplot را خریداری کرد و بعدها نیز تانکهای T-90 را از روسیه خریداری کرد

.

جایگاه فرمانده و توپچی در نسخه های ارتقاء یافته

 

استفاده کنندگان

تانک تی-80 همانند جد خود تی-64 در بازار های خارجی نتوانست درخشان ظاهر شود و مانند تانک تی-72 به عضویت زرهی های اکثر کشورهای جهان در آید.این تانک به کشورهای اندکی توسط روسیه و اوکراین ارسال گردید که لیست آن در زیر آمده است.

شوروی

تا سال 1985 مجموعا 1,900 تی80 تولید شده و در خدمت بود.با توجه به اطلاعاتی که از طرف روسیه منتشر شده است،تا سال 1987 در حدود 2,256 تی80 در آلمان شرقی مستقر شده بودند.ناتو بعد از بررسی هایی که کرد متوجه شد که تانک های جدید شوروی میتوانند در عرض فقط دو هفته از آلمان غربی و فرانسه گذشته و خود را به اقیانوس اطلس برسانند،برای همین تحقیقاتی را برای یافتن شیوه های مبارزه با این تانک ها آغاز کرد.این تحقیقات در نهیات منجر به پیشرفت بسیار سریع سلاح های ضد تانک و مخصوصا هلیکوپتر های تهاجمی شد.در سال 1991 ، یعنی زمانی که شوروی از هم پاشید در حدود 4،839 عدد از انواع مدل های تی80 در اختیار شوروی بود.تی80 هرگز برای کاری که برای آن ساخته شده بود مورد استفاده قرار نگرفت.تی80 برای استفاده گسترده برای حمله به اروپا ساخته شده بود.

روسیه

تی-80 روسی در رزمایش

بعد از اینکه شوروی از هم پاشید تعدادی از تی80 ها به اوکراین،بلاروس و قزاقستان به ارث رسید ولی روسیه بیشترین تی80 هارا به ارث برد.تا سال 1995 تعداد تی80 های عملیاتی به 5,000 عدد افزایش یافت ولی تا سال 1998 تعداد عملیاتی تی80 ها به 3500 تانک رسید.
هم اکنون ارتش روسیه 3,044 عدد از انواع مدل های تی80 را به صورت عملیاتی دارد و 1,456 تی80 نیز به صورت ذخیره دارد.460 عدد از این تعداد از نوع T-80UD هستند.

دیگر استفاده کنندگان

در حالی که تعداد زیادی از تجهیزات شوروی مثل تانک تی72 و... به کشورهای مختلف جهان به طور گسترده صادر شد ، تی80 صادر نشد.ارتش شوروی این تانک را در رده تانک های محرمانه قرار داد و با این کار معلوم ساخت که به این زودی ها قصد ندارد تی80 را صادر بکند.با این وجود لهستان با شوروی مزاکراتی را برای خرید تعدادی تی72 و یا تی80 شروع کرد و بعدها درخواست تولید تحت لیسانس تی80 در لهستان را کرد ولی شوروی گفت که کارخانه های لهستان فعلا توانایی تولید تحت لیسانس تی80 را ندارند.بعد از تغییرات سیاسی در سال 1989 در لهستان و بعد از آن ، فروپاشی شوروی،مذاکرات برای خرید تانک های مدرن از شوروی توسط لهستان هم متوقف شد و به همین دلیل لهستان به دنبال توسعه تانک خود با نام PT-91 رفت.

قبرس

قبرس اولین مشتری تی۸۰ است.روسیه طی قرار دادی در سال ۱۹۹۶ در مجموعه ۴۱ عراده تی۸۰ شامل ۲۷ عراده T80U و ۱۴ عراده مدل بهسازی شده T-80UK را طی یک قرار داد ۱۷۴ میلیون دلاری تحویل این کشور داد.

 

تی80 در جمهوری خلق چین

برخی از منابع در سال 1993 از قراردادی با عنوان خرید 200 تی80 از روسیه توسط چین نوشتند ولی فقط 50 تی80 به چین تحویل داده شد.


تی80 در کره جنوبی

کره جنوبی به عنوان بخشی از بدهی هایی که شوروی به کره جنوبی داشت 33 عدد T-80U و 2 عدد T-80UK از روسیه دریافت کرد.مجموعا باید 80 تی80 به کره جنوبی تحویل داده شود که فعلا فقط 35 عدد از آنها تحویل داده شده اند و آخرین آنها در سال 2005 تحویل داده شده.

تی80 در پاکستان

صادرات T-80UD های اوکراین تقریبا موفق بوده.در سال های 1993 و 1995 تانک های خود را به پاکستان که قصد خرید تانک جدید را داشت معرفی کرد.پاکستان چند تی80 گرفت و آنهارا تا سال 1996 آزمایش کرد و در نهایت در همان سال 320 تی80 یو دی به ارزش 650 میلیون دلار سفارش داد.قرار بر این بود که همه آنها تا آخر سال 1997 تحویل شوند ولی فقط 15 عدد از آنها در فوریه سال 1997 تحویل داده شد،روسیه که به شدت به دنبال معاملات جهانی بود تا اقتصاد خود را از نو بسازد سریعا وارد عمل شد و به اوکراین اعتراض کرد و گفت که به تنهایی نمیتواند این تعداد تانک را تحویل دهد.به همین خاطر تقریبا 70% قطعات تانک T-80UD خارج از اوکراین و اکثرا در روسیه ساخته شد.همینطور به خاطر اینکه روسیه روابط نظامی خود را با هند یعنی یکی بزرگترین مشتری های نظامی خود خوب نگه دارد توپ ها و برجک تی80 هارا نساخت و این کار را به اوکراین واگذار کرد.لازم به ذکر است دلیل این کار روسیه این بود که هندوستان با پاکستان دشمن هستند و در آن زمان تنش بین آن ها به حداکثر رسیده بود.از فوریه سال 1997 تا می همان سال 20 تی80 یو دی دیگر به پاکستان صادر شد.همچنین بین سال های 1997 و 2002 280تی80 یو دی دیگر به پاکستان صادر شد.

 

علاوه بر اینها کشور های زیر هم تی80 را خریداری کردند:

ارمنستان:45 تی80.

بلاروس:90 تی80.

مصر:14 T-80UK و 20 T-80U.

یمن:31 تی80.

یونان و ترکیه و ایران هم قصد خرید تی80 را داشتند که البته با شکست مواجه شدند.

انگلیس

در سال ۱۹۹۲، انگلیس تعدادی تانک T-80U را برای تحقیقات و توسعه خریداری نمود. آنها این تانک ها را به صورت عمومی و در انظار عموم نخریدند، بلکه آنها را از طریق یک شرکت تجاری که مثل واسط عمل می کرد، در کشور مغرب، تانکها را خریداری کردند. قیمت تمام شده برای هر دستگاه از تانک ها ۵ میلیون دلار بود و به خاطر اینکه به روسها اطمینان کافی نداشتند، مستقیما از آنها خریداری نکردند. انگلیس وقتی که تانکها را خریداری نمود، آنها را به Aberdeen Proving Ground در مریلند آمریکا فرستاد. انگلیسی ها و آمریکایی ها هر دو بر روی تانکها کار می کردند و نکات ریز و درشتی را بررسی کردند. در ژانویه ۱۹۹۴، سوالاتی از وزارت دفاع انگلیس در خصوص خرید تانکهای T-80U پرسیده شد و جوناتان آتکین، شخصی بود که از سمت وزارت دفاع برای پاسخ به این سوالات انتخاب شده بود، اینچنین پاسخ داد که “ما این تانکها را برای تحقیقات و توسعه ی علوم نظامی خریداری نموده ایم    .

منابع

http://jangaavaran.ir/

فروم زیتون

ویکی پدیا

http://iran-armory.ir

نویسنده علی گوهر صمیمی

کپی برداری از این مقاله منوط به ذکر منبع و نویسنده می باشد و حق نشر مقاله برای دانشنامه دفاعی و اوج آرمی محفوظ می باشد و کپی برداری در غیر این صورت حرام و قابل پیگیری می باشد.