با پیشرفت صنایع هوایی و هواپیماها ارتشها تصمیم به توسعه سیستمهای دفاعی ضد هوایی گرفتند که بدین وسیله بتوانند از زیرساختهای صنعتی و اقتصادی، مراکز نظامی و نقاط مهم کشور که اهداف مناسبی برای حمله در زمان جنگ بودند دفاع کنند با توجه به قیمت بالای موشکهای ضد هوایی و زمین به هوا، توسعهی توپهای ضد هوایی با توجه به تحرک بالای این گونه توپها و البته برد نسبتا مناسب و عملکرد مناسبشان در دفاع از اهداف در ارتفاع پایین در دستور کار قرار گرفت. البته در بسیاری از موارد که هواپیماها در گذشته نیاز به نزدیک شدن به هدف و رهاساختن بمبهایشان داشتند استفاده از یک کانن مثلا 23 میلیمتری میتوانستند برای جلوگیری از نزدیک شدن هواپیماهای دشمن به هدف و همچنین از بین بردن دقت خلبان برای هدف گیری مفید باشد که البته بارها در درگیریهای مختلف سودمندی خود را نشان دادند.
گپارد یک سیستم ضد هوایی خود کششی است که از دو توپ کانن 35 میلیمتری اورلیکن استفاده میکند. در واقع از دهه 60 کار بروی این سیستم آغاز شد و در انتهای راه در دهه 70 این سیستم بسیار پیشرفته در زمان خود وارد میدان کارزار گردید. در تمامی دوران خدمتی خود تا کنون بارها بارها این سیستم دفاع هوایی دچار تغییرات زیادی شده است که هربار در طی برنامههای بروزرسانی به آخرین تجهیزات الکترونیکی مجهز گردید.
نکته حائز اهمیت اینجاست که گپارد در واقع اساس دفاع ضد هوایی کشور آلمان و چند کشور دیگر عضو ناتو را تشکیل میدهد. در واقع گپارد براساس بدنه تانک لئوپارد 1 ساخته شد که دارای یک برجک کاملا متحرک بزرگ که با دو عدد توپ ضد هوایی اتوماتیک 35 میلمتری اورلیکن مسلح است، طراحی و ساخته شد. برای اکتشاف اهداف هوایی این سیستم از دو دیش رادار استفاده میکند. رادار اول یک رادار متعارف جستجوگر است که در عقب برجک نصب شده است و رادار دیگر یک رادار ردیاب است که مجهز به یک مسافت یاب لیزری است که در فضای بین دو توپ نصب شده است.
در مورد رادار متعارف جستجوگر این نکته قابل به ذکر است که در نمونه المانی از رادار باند اس و در نمونه هلندی از نمونه باند ایکس استفاده میشود. در رادار مسافت یاب نیز این تفاوت در دوگونه آلمانی و هلندی جود دارد زیرا در نمونه آلمانی رادار از باند کا یو و در نمونه هلندی از باند ایکس کا یو استفاده میشود این رادار توانایی رهگیری و شناسایی هدف، پاکسازی محیط از امواج مزاحم، را در شعاع در حدود 360 درجه را برای گپارد به ارمغان میآورد. البته در برنامه بروزسازی توانایی رهگیری تک پالس را دررادر مادون قرمز ردیابی حرارتی نیز به برای بهینه سازی شده در نظر گرفته و نصب شده است. در طول لوله توپ 3.15 سانتیمتر است که دارای سرعت دهانه اتش بالایی است که در نوع خود بی نظیر است 1440 متر بر ثانیه که اگر محاسبه شود چیزی معادل 4 ماخ است؛ که این یک رکورد محسوب میشود.
در فاصله ایی در حدود 5500 متر در صورت برخورد با هدف میتواند به آن آسیب برساند. اورلیکن نصب شده بروی این سیستم میتواند از دو نوع مهمات استفاده کند یک نوار با 350 تیر فشنگ ضد هوایی و البته یک نوار فشنگ 20 تیری ضد زره که در زمان درگیری با اهداف زمینی میتواند از ان استفاده کند. گلوله های ضد زره این سیستم از نوع FAPDS هستند که توانایی نفوذ در زره البته ترکش شوندگی را دارد.
سیسنم کنترل آتش این سامانه از نوع دیجیتالی کامپیوتری EADS است. پردازنده این سیستم ساخت موتورلا است که نیازی به تعریف و توصیف شدن ندارد. این نوع پردازنده از نوع 32 بایتی 68020 است و برای فرمان، کنترل و برقراری ارتباط به صورت اتوماتیک به کار میرود.
نواخت تیر این اورلیکن در حدود 1100 تیر در دقیقه است البته سازنده ادعا میکند که میتوانست این میزان را افزایش دهد ولی بدلیل جلوگیری از فشار بر بدنه لولهها و همچنین پیشگیری از استهلاک زودرس ان از این کار اجتناب کرده است. برجک متحرک الکتریکی این سیستم از یک ژنراتور با توان تولیدی 40 کیلووات نیرو استفاده میکند. البته این ژنراتور از یک منبع نیروی3.8 لیتری ، 4 سیلندر om 314 مرسدس بهره میبرد. در ادامه این سیستم با افزدون موشک استینگر به آن قابلیت این سیستم بیش از پیش شد. زیرا با افزودن این واحد به گپارد، سیستم میتواند از قابلیت اسکن کردن برد بلند این موشک استفاده نماید این تصمیم گرفته شد ولی با توجه به محدویت بودجه بوندس وهر المان با افزدون این سیستم نسبتن گران قیمت مخالفت کرد ولی در پاره ایی از کشورها یک واحد شامل 4 تیر موشک استینگر به ان افزوده شد. از سال 1963 به بعد برنامههای تولیدی و ارتقای این سیستم اغاز شد . ابتدا در سال 1969 چهار نمونه تستی ان مجهز به توپهای 30 میلمتری و 35 میلمتری وارد میادین تست گردید و سرانجام در 1970 تصمیم گرفته شد تا از توپ 35 میلیمتری استفاده شود. در سال 1971 دومین سری ان شامل 12 دستگاه از این سیستم سفارش داده شد.
در همین سال نیز ارتش هلند نیز براساس کشنده لئوپارد 1 سفارش داد که شامل 5 دستگاه بود. بعد از طی فرایندهای مختلف و کش مکشهای بسیاری سرانجام قرارداد منعقد گردید. ارزش قرارداد بالغ بر یک میلیارد مارک بود که برای 432 دستگاه برجک و البته 420 دستگاه کشنده بود. قیمت تمام شده سه برابر یک دستگاه تانک لئوپارد 1 بود. اولین محموله نیز در سال 1976 تحویل داده شد. در ادامه نیز ارتش بلژیک یک سفارش 55 دستگاهی ارائه کرد که تقاضای انها این بود که گپاردهای بلژیکی باید مشابه نمونه المانی باشد. البته باید توجه داشت که این سیستم دارای سه سری CA1,2,3 است و هلند نیز هر سری را سفارش داد و سفارش انها شامل 95 دستگاه بود. البته سیستم راداری نمونههای هلندی محصول شرکت فیلیپ بود. نمونههای هلندی با عبارت مخفف PRTL است که در بین سربازان هلندی به پروتل مشهور است. بصورت سنتی نمونههای هلندی تولید شده در کارخانه دارای اسامی بودند که حرف C شروع میشود. در نتیجه نمونههای هلندی به نام چیتا Cheetah نامیده شد که این خود موجب خطایی شد که بسیاری گپارد را با این نام مینامیدند ولی بهرصورت فقط نمونههای هلندی با این نام نامیده شده است. با توجه به همه تلاشهای صورت گرفته این خطا در بسیاری از انتشارات نظامی وجود داشت که نمونه های به روز رسانی شده گپارد را چیتا مینامند.
این سیستم در هر سمت بدنه از 8 لوله دود پخش کن استفاده میکند تا بتواند استتار بهتری داشته باشد. گپارد از یک موتور 10 سیلندر MUT با توانی در 830 اسب بخار استفاده میکند که برد عملیاتی در حدود 550 کیلومتر در اختیار گپارد میگذارد در مدلهای جدید رادار به سیستم IFF تشیخص دوست از دشمن مجهز شده است البته رادار رهگیری با برد 20 کیلومتری و از نوع 20 گیگاهرتزی ساخت زیمنس توسط نمونههای جدید گپارد مورد استفاده قرار میگیرد. وزن این سیستم در حدود 52 تن است و هم اکنون بغیر از المان و هلند کشورهای بلژیک، هلند، شیلی و البته رومانی از گپارد استفاده میکنند.
دانلود این ویدئو از کانال دانشنامه دفاعی
نکته: روی تصاویر کلیک کنید
