قابلیت‌های عملیاتی کروزهای ما در تامین امنیت خلیج فارس و دریای عمان

بدون تردید موشک‌های کروز دریایی با قابلیت‌هایی که در انهدام شناورهای سنگین و سبک در مسافت‌های گوناکون دارند، می‌توانند نقش ویژه‌ای در استراتژی دفاعی کشور و ایجاد بازدارندگی و ثبات در عرصه دریا داشته باشند؛ به همین جهت به بررسی بخشی از توانمندی‌های نیروی دریایی ارتش و سپاه در این حوزه می‌پردازیم.

**کروز دریایی نور با قابلیت نفوذ در زره شناورهای مجهز به فیوز تاخیری

 کروز دریایی «نور» نمونه‌برداری شده از موشک C- 802 ساخت چین است؛ که در دهه 70 در اختیار نیروهای مسلح ایران قرار گرفت. موشک نور با طول 6.38 متر که 1.24 متر آن مربوط به موتور راکتی اولیه است، 715 کیلوگرم جرم داشته که 175 کیلوگرم آن مربوط به سر جنگی نفوذگر نیمه‌زرهی موجود در آن است.

این موشک با طول 639 سانتیمتر و قطر 36 سانتیمتر از موتور پیشرانه توربو جت و  سوخت مایع استفاده می کند و تا 120کیلومتر برد عملیاتی دارد.

سیستم هدایت این موشک مبتنی بر رادار داخلی و رادار فعال است و سرعت پرواز آن در هوا 0.9 ماخ یا 1100 کیلومتر بر ساعت یعنی چیزی حدود 300 متر بر ثانیه است. ارتفاع پروازی این موشک 20 تا 30 متر از سطح دریا و همچنین وزن سر جنگی آن 165 کیلوگرم، و از نوع شدیدالانفجار (High explosives) با قابلیت نفوذ در زره کشتی‌های مجهز به فیوز تأخیری است.

موشک نور برای پرتاب از شناورها یا سکوهای ساحلی، با یک موتور راکتی اولیه سوخت جامد سرعت گرفته و پس از جدا شدن این پیشران، با موتور توربوجت که ورودی هوای آن زیر بدنه و بین دو بال پائینی قرار دارد به مسیر خود ادامه می‎دهد.

شلیک موشک نور از پرتابگر ثابت

این موشک در فواصل نزدیک هدف، ارتفاع خود را به چند متری سطح آب می‎رساند تا کار شناسایی و درگیری دشمن با آن سخت شده و موشک به بخشی از هدف که نزدیک آب است اصابت کند و احتمال غرق شدن اهداف را افزایش ‎دهد.

ویژگی‌های برجسته‌ای همچون داشتن رادار کوچک بازتابی پرواز در ارتفاع پنج تا هفت متر بالای سطح دریا در نزدیکی هدف و نیز مجهز بودن به سامانه هدایت با توانایی ضد اغتشاش‌پذیری قوی، موجب شهرت کارآیی این موشک شده است و در عمل نیز کشتی هدف، شانس بسیار کمی برای ردگیری، مقابله و انهدام آن دارد .

شلیک موشک نور از روی شناور

ناوچه‎های رده «تندر» و «سینا»، ناوهای رده «بایندر» و ناوشکن (ناو محافظ) رده «الوند» و «جماران»، هواناوهای BH-7، بالگردهای میل-17/171 و هواپیماهای جنگنده مانند اف-4 فانتوم ازجمله تجهیزات نیروهای دریایی سپاه و ارتش و نیروی هوایی ارتش هستند؛ که از این موشک استفاده می‌کنند.

** کروز دریایی قادر منهدم‌کننده شناورهای متخاصم در شعاع 200 کیلومتری

کروز دریایی «قادر» که برای نخستین بار در رژه‌ 31 شهریور سال 1390 به نمایش درآمد در واقع در کلاس خانواده‌ موشک‌های نور قرار دارد و به لحاظ شکل ظاهری تنها طولی کشیده‌تر از موشک دریایی نور دارد؛ که علت آن مخزن بزرگ سوخت و برد بیشتر این موشک (200 کیلومتر)  در قیاس با برادر کوچک خود است.

لحظه شلیک موشک قادر

بالوره‌های مشابه و یک اندازه و قطر یکسان این دو موشک و کلاهک یکسان تخم مرغی شکل محفظه‌ رادار همگی این شائبه را تداعی می‌کند که نور و قادر هر دو از سامانه‌های مشابه بهره می‌برند و به احتمال زیاد قادر نیز از یک بوستر کمکی پرتاب اولیه مشابه نور بهره می‌برد. طول بلندتر قادر نشان می‌دهد که این موشک بنا به مأموریت با برد بیشتر که بالغ بر 200 کیلومتر است می‌بایست به محفظه‌ سوخت بزرگ‌تری مجهز باشد و اگر این فرض را بپذیریم که سرعت سیر موشک قادر نیز مانند موشک نور باشد، احتمالاً باید از موتوری قوی‌تر از نور بهره ببرد؛ چون می‌بایست از پس بار اضافه وزن و جرم بزرگتر و انرژی پسای بیشتر (به علت طول بزرگ‌ترش)، بر‌آید.

موشک قادر دارای یک خلبان خودکار دیجیتال است (DAP- digital auto pilot) است؛ که مسیر پروازی آن را تا هدف تنظیم و برخورد آن را به هدف تضمین می‌کند.

کروز هواپایه قادر منصوب بر بالگرد میل 171 سپاه

موشک قادر نیز مانند برادر کوچک خود از لحاظ جثه، قابلیت گریز از سیگنال‌های پارازیت و سامانه‌های جنگ الکترونیک را دارد. به گفته‌ منابع نظامی این موشک قابل توسعه برای حمل بر روی هواگردهایی مانند بالگردهای MI171 (میل 171) روسی به‌صورت هواپایه نیز است؛ که در این صورت می‌توان بردی بیشتر برای این موشک متصور شد.

کروز دریایی قادر منصوب بر اف 4

موشک کروز قادر به‌دست متخصصان توانمند نهاجا بر روی جنگنده‌های اف 4 نصب شده و بدینوسیله قادرند با سیستم هدایت راداری چون سکوی پرتاب آتش متحرک، اهداف مورد نظر را با دقت و سرعت بیشتری مورد هدف قرار دهند.

قطراین موشک 36 سانتیمتر و طول آن در قیاس تصویری با موشک نور 740 سانتیمتر تخمین زده می شود و سیستم هدایت آن مبتنی بر رادار داخلی فعال و همچنین سرعت و ارتفاع پروازی آن 0.9 ماخ و 20 متر از سطح دریاست.

**کروز دریایی نصر؛ قاتل شناورهای فوق سنگین دشمن

موشک نصر قادر است شناورهای سه هزار تنی را منهدم کند. این موشک در کلاس موشک‌های کوتاه‌برد است؛ که قابلیت شلیک از ساحل و انواع شناورها و بالگردها را دارد.

موشک هوشمند و کروز نصر با قرار گرفتن در لایه‌های دفاع ساحلی مکمل خوبی برای پدافند ساحلی در کنار سامانه‌های توپخانه‌ای است؛ که قابلیت انهدام شناورهای نفوذکننده به آب‌های ساحلی جمهوری اسلامی را دارا است.

کروز دریایی نصر

تولید انبوه این موشک و تحویل آن به نیروی دریایی سپاه و ارتش، توان دفاع دریایی نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران را به نحو چشمگیری افزایش داده است.
 

پرتاب موشک نصر در رزمایش محمد رسول‌الله(ص)

این کروز ضدکشتی با سرعتی معادل 270 تا 300 متر بر ثانیه به‌سمت هدف خود در ارتفاع پایین حرکت می‌کند.

طول باله بزرگ این موشک کروز که در میانه طول موشک و روی مرکز جرم موشک واقع شده، 0.9 متر است و موجب می‌شود موشک تعادل دینامیکی خود را زمان حرکت به‌خوبی حفظ کند؛ همچنین سبب افزایش پایداری نصر پیش از برخورد به هدف می‌شود.

نصر هواپایه منصوب بر جنگنده اف4

کروز نصر دارای وزنی معادل 350 کیلوگرم است و این وزن در طول 3.5متری و قطر حدود 30سانتی‌متری موشک است. در واقع نصر نه‌تنها با کمک سامانه‌های پرتاب ساحلی قادر به هدف قرار دادن اهداف است، بلکه با قابلیت پرتاب از روی جنگنده و بالگردها (در مدل هواپایه) قدرت مقابله با شناورهای متخاصم را افزایش می‌دهد.

کلاهک جنگی این موشک با وزن 150 کیلوگرم توانست در آزمایشی که در خلال رزمایش بزرگی در کشور انجام شد، یک شناور 3000 تنی را غرق کند.

نصر هواپایه منصوب بر بالگرد 206

قدرت انفجاری و تخریبی بالای نصر به‌علت نفوذ بالای این کروز در شناورهای زرهی است که علت آن احتمالاً وجود حس‌گرهای سختی‌سنجی است که در سر جلوی کلاهک جنگی نصر است.

اما همان‌طور که مطرح شد، مزیت ممتاز نصر قابلیت عبور از کشتی‌های با زره نیمه‌سنگین است؛ در واقع کروز نصر پس از عبور از زره شناور منفجر می‌شود و شناور متخاصم را منهدم می‌کند.

**کروز دریایی ظفر با قابلیت رادار گریزی و پنهان کاری

ظفر نمونه‌ای از موشک‌های کروز کوتاه‌برد ضدکشتی جمهوری اسلامی ایران است؛ که در مدت کوتاهی پس از پرتاب، ارتفاع پروازی خود را کاهش می‌دهد؛ تا از دید رادارهای دشمن پنهان بماند. از دیگر قابلیت‌های موشک ضدکشتی ظفر می‌توان به ابعاد کوچک آن و رعایت اصول طراحی در دو حوزه آیرودینامیکی و مقطع راداری اشاره کرد.

براساس این گزارش ظفر دارای سطح مقطع راداری بسیار کم و سرعتی زیر سرعت صوت است؛ که این دو خاصیت موجب ارتقای سطح پنهان‌کاری این کروز ضدکشتی شده است.

در طراحی این موشک کروز از بالک‌های پهن میانی استفاده شده است که این قابلیت را به موشک می‌دهد تا تغییر مسیر خود را با سرعت بیشتری انجام دهد. ابعاد ظفر به نسبت برد و قدرت تخریب بالای آن بسیار کم است و از این رو قابلیت نصب و شلیک از روی شناورهای کوچک را دارد.

در واقع بال‌های بزرگ میان این کروز ضدکشتی تامین‌کننده نیروی اصلی جهت پرواز در هواست و همچنین بالک‌هایی که در عقب موشک قرار گرفته‌اند به‌منظور متعادل نگهداشتن موشک، تامین پایداری و انطباق محور موشک با زاویه حرکت  در مسیر پرواز است.

* کروز 700کیلومتری یاعلی؛ دست بلند نیروی دریایی سپاه برای مقابله با ناوهای آمریکایی

از مختصات موشک‌ کروز «یاعلی» نسبت به دیگر کروزهای دریایی ایران اطلاعات کمتری ارائه شده است. این موشک که در جریان بازدید مقام معظم رهبری از نمایشگاه هوا فضای سپاه پاسداران برای نخستین بار به نمایش درآمد قابلیت‌های لازم را در انهداف اهداف دریایی دوربرد دارد.

کروز دریایی یاعلی

کروز یاعلی با برد 700 کیلومتری در صورت نبرد احتمالی ایران و ایالات متحده در خلیج فارس، خطر بزرگی برای ناوگان جنگی آمریکا محسوب می‌شود و مسلما یکی از کارآمدترین سیستم های جنگی ما به حساب می آیند.

می‌توان مهمترین چالش موشک کروز یاعلی را می‌توان ساخت سامانه‌های هدایت میانی و نهایی برای طی مسیر طولانی تا هدف و تأمین دقت بالا در اصابت به هدف دانست؛ فناوری که لازمه موشک کروز دوربرد مشکات (در صورت تایید چنین پروژه‌ای) نیز بوده و بنا بر این نمونه‌های بومی از آن باید توسعه یافته باشد.

**موشک ضد کشتی "کوثر" با قابلیت انهدام ناوچه‌های موشک‌انداز

موشک کوثر یک موشک کروز ضد کشتی سبک برد کوتاه با سطح مقطع راداری (RADAR CROSS SECTION- RCS ) پایین است؛ که می تواند با کشتی‌ها و ناوچه‌های کلاس سبک درگیر شده و آنها را نابود سازد.

موشک کوثر از یک موتور سوخت جامد تک‌مرحله‌ای بهره می‌برد که سرعت این موشک را به 0.8 ماخ، (حدود ۹۸۰ کیلومتر بر ساعت) می‌رساند. برد این موشک 20 کیلومتر و وزن کلی آن 100 کیلوگرم عنوان شده است؛ که حدود 30 کیلوگرم آن به سرجنگی آن اختصاص دارد. طول این موشک 2.6 متر است و از موتور یک بوستر سوخت جامد با سوخت ذخیره استفاده می‌کند.

این موشک برای هدایت و کنترل به یک سامانه‌ هدایت رادار فعال و در نوع کاملاً رادارگریز آن، به یک تلویزیون دید روبه‌رو مجهز است؛ که با اتکا به آن هدف خود را دنبال کرده و مورد اصابت قرار می‌دهد.

نوع هدایت رادار داخلی آن به علت سطح مقطع راداری کم و سامانه ضد اخلالگر الکترونیک خود قابل انحراف و فریب توسط سامانه‌ الکترونیک ضد موشک نیست و در مقابل اهداف مجازی مانند تراشه‌های چف- فلیر نیز قدرت تشخیص هدف اصلی از غیر اصلی را دارد و با قابلیت قفل کردن روی هدف به راحتی به طرف آن حرکت و آن را منهدم می‌سازد.

این موشک به علت وزن سبک و اندازه‌ کوچک قابلیت حمل و پرتاب از سکوهای متحرک ساحل به دریا یا ناوچه‌ها‌ی کوچک و سیلوهای زیردریایی، یا حتی به شکل هواپایه آن، از بالگردهای دریایی یا هواپیماهای جنگنده‌ مختلف را دارد.

"کوثر 3 مدل پیشرفته این موشک است؛ که 120 کیلوگرم وزن و بیش از 30 کیلومتر برد دارد و با نصب روی قایق‎های تندرو ازجمله ذوالفقار (IPS-18) و سایر شناورهای تندرو نقش مهمی در افزایش توان تهاجمی آنها ایفا می‌کند."

**رعد مخرب‌ترین موشک کروز ایرانی

کروز دریایی رعد جزو بزرگ‎ترین، دوربردترین و مخرب‎ترین کروزهای دریایی ایران است. این موشک، توسعه‎ای بومی از موشک کرم ابریشم چین (نمونه‎ای از موشک استیکس شوروی سابق) است. رعد دارای موتور توربوجت بوده که هوای لازم آن از دو ورودی نصب شده در طرفین موشک تأمین می‎شود. یک بوستر راکتی سوخت جامد نیز در ابتدای پرتاب به این موشک سنگین انرژی لازم را می‎دهد.

برد این موشک هدایت راداری بالغ بر 350 کیلومتر بوده و از یک پرتابگر متحرک شنی‎دار زرهی شلیک می‎شود. احتمالاً سرجنگی این موشک مشابه نمونه‎های همرده خارجی چند صد کیلوگرم است.

برد فزاینده این موشک سبب فراهم شدن امکان استقرار پرتابگرها در عمق خاک خودی و در نتیجه کاهش احتمال شناسایی شدن توسط دشمن، فضای بیشتر برای تغییر مکان پس از اجرای یک عملیات یا اجرای امن‎تر چندین شلیک (برای پرتابگرهای حاوی چند موشک) از یک منطقه می‎شود.

این موشک از قدرت تخریب بالا، توان مقابله با جنگ الکترونیک، ارتفاع پروازی پایین، و دقت فزاینده در ناوبری و در کشف و انهدام اهداف برخوردار است؛ که به‌طور قطع اینها عواملی هستند که می‌تواند قدرت دریایی ما را در افزایش دهد. رعد شبیه‎ترین موشک کروز ایرانی به یک هواپیما بوده و ساختار بال و دُم آن به هواپیما بسیار شباهت دارد. سرعت این موشک را نیز می‎توان بین 0.6 تا 0.8 ماخ تخمین زد.
 

**کروز برد بلند قدیر نسل جدید موشک‌های نور با دقت عمل و قدرت تخریب بیشتر

کروز دریایی قدیر آخرین دستاورد صنعت دفاعی کشور در زمینه کروزهای دریایی است؛ که به تولید انبوه رسیده و اخیرا در اختیار نیروی دریایی ارتش کشور قرار گرفته است.

امیر سرتیپ دوم علی وفادار فرمانده یکان موشکی نیروی دریایی ارتش با اشاره به الحاق موشک کروز دریایی قدیر به ناوگان موشکی نداجا اظهار داشت: قطعا داشتن موشک‌های برد بلند موجب افزایش قدرت ما در عرصه دریا شده و همچون دست بلندی در دریا موجب ارتقای توان رزمی یکان‌های ما در دریا و ساحل خواهد شد.

وی با بیان اینکه این موشک در کلاس کروز دریایی "نور" قرار دارد، افزود: این موشک نسبت به موشک‌های کلاس خود از دقت نقطه‌زنی، قدرت تخریب و برد بیشتری برخوردار است؛ که می‌تواند از پرتابگرهای ثابت و متحرک ساحلی و شناوری به سوی اهداف پرتاب شود.

فرمانده یکان موشکی نیروی دریایی ارتش افزود: با تحویل این موشک از سوی وزارت دفاع به نداجا میزان توانمندی و بازدارندگی جمهوری اسلامی در عرصه دریاها ارتقا یافته است.
 

 

بر اساس این گزارش، سامانه‎های موشکی ضد کشتی و کروز ایرانی هر یک برای طیفی از اهداف و بردهای مختلف توسعه یافته‎اند؛ که در مجموع آرایه‎ای همگون از سلاح‎هایی دقیق، کارآمد و با احتمال اصابت بالا را برای دفاع همه‌جانبه از سواحل طولانی کشورمان در جنوب و شمال در برابر انواع شناورهای کوچک و بزرگ دشمن به‌وجود آورده‎اند.

دفاع پرس