یکی از ترفندهای دیگر انصار دجال بصره برای فریب دادن و تخدیر ذهن مخاطبان، بدعت خواندن علم رجال است.
قبل از هر چیز باید معنای بدعت را پیگیری کنیم. بدعت چیست و معیار شناخت آن چگونه است؟
بدعت آن چیزی است که از دین نبوده و به دین اضافه شود و یا از احکام دینی استخراج نشود.
در واقع بدعت در برابر سنت است و تعریف سنت گفتار و رفتار و تایید صاحب شریعت است. حال اگر مساله ای مطابق با این سه نبود و کسی آنرا به دین نسبت بدهد بدعت نامیده میشود.
با توجه به نکات مطرح شده جا دارد که ببینیم آیا علم رجال جایگاهی در دین بر اساس سنت و سیره صاحبان شریعت یعنی عترت و قرآن دارد یا خیر ؟
احادیث پیرامون علم رجال:
حدیث اول:خود امامان اولین کسانی بودند که علم رجال را پایه گذاری کردند
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ قَالَ حَدَّثَنِی زِیَادُ بْنُ أَبِی الْحَلَّالِ قَالَ: اخْتَلَفَ النَّاسُ فِی جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ وَ أَحَادِیثِهِ وَ أَعَاجِیبِهِ قَالَ فَدَخَلْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا أُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنْهُ فَابْتَدَأَنِی مِنْ غَیْرِ أَنْ أَسْأَلَهُ رَحِمَ اللَّهُ جَابِرَ بْنَ یَزِیدَ الْجُعْفِیَّ کَانَ یُصَدِّقُ عَلَیْنَا وَ لَعَنَ اللَّهُ الْمُغِیرَةَ بْنَ شُعْبَةَ کَانَ یَکْذِبُ عَلَیْنَا.
بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلى الله علیهم، ج1، ص: 238
زیاد بن ابى حلال گفت مردم در باره روایتها و کارهاى عجیب جابر بن یزید اختلاف کردند. من خدمت حضرت صادق علیه السلام رسیدم میخواستم در این مورد از او سؤالى بکنم. قبل از اینکه من چیزى بپرسم فرمود خدا رحمت کند جابر بن یزید جعفى را که احادیث ما را درست نقل میکرد ولى خدا لعنت کند مغیرة بن سعید را که بر ما دروغ مىبست.
حدیث دوم:در احادیث متعارض ببینید چه کسی عادل تر است و این همان رجال است
وَ رَوَى الْعَلَّامَةُ قُدِّسَتْ نَفْسُهُ مَرْفُوعاً إِلَى زُرَارَةَ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: سَأَلْتُ الْبَاقِرَ ع فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ یَأْتِی عَنْکُمُ الْخَبَرَانِ أَوِ الْحَدِیثَانِ الْمُتَعَارِضَانِ فَبِأَیِّهِمَا آخُذُ فَقَالَ یَا زُرَارَةُ خُذْ بِمَا اشْتَهَرَ بَیْنَ أَصْحَابِکَ وَ دَعِ الشَّاذَّ النَّادِرَ فَقُلْتُ یَا سَیِّدِی إِنَّهُمَا مَعاً مَشْهُورَانِ مَرْوِیَّانِ مَأْثُورَانِ عَنْکُمْ فَقَالَ ع خُذْ بِقَوْلِ أَعْدَلِهِمَا عِنْدَکَ وَ أَوْثَقِهِمَا فِی نَفْسِک
عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، ج4، ص: 133
- علّامه روایت کرده و آن را به زرارة بن اعین رسانده که زرارة گفته: از حضرت باقر پرسیده گفتم: فداء و خونبهایت شوم دو خبر و آگهى یا دو حدیث و سخن که با یک دیگر مخالف و ناسازگاراند از شما مىآید (بدست ما میرسد) کدام یک از آن دو را فرا گیرم (بپذیرم و طبق آن رفتار نمایم) امام (علیه السّلام) فرمود:اى زرارة آن خبرى را که میان اصحاب و یارانت مشهور و آشکار است فراگیر و آن را که نادر و کمیاب است رها کن، گفتم: اى سیّد و سرور من هر دو خبر با هم مشهور و آشکار و از شما روایت و نقل شده است، امام (علیه السّلام) فرمود: گفتار کسى را که نزد تو عادلتر و دادگرتر است و بیشتر باو اطمینان و آرامش دل دارى فراگیر
حدیث سوم:تصریح امام بر گرفتن روایات از شخص صادق
26- ختص، الإختصاص ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ عَبْدِ السَّلَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُیَسِّرِ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع حَدِیثٌ یَأْخُذُهُ صَادِقٌ عَنْ صَادِقٍ خَیْرٌ مِنَ الدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج2، ص: 150
حدیث چهارم:تصریح امام بر گرفتن روایات از شخص صادق
157 عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ لِی یَا جَابِرُ وَ اللَّهِ لَحَدِیثٌ تُصِیبُهُ مِنْ صَادِقٍ فِی حَلَالٍ وَ حَرَامٍ خَیْرٌ لَکَ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَیْهِ الشَّمْسُ حَتَّى تَغْرُب
المحاسن، ج1، ص: 227
اولین کسی که در مکتب اهل بیت(ع) به علم رجال پرداخت شخصی امیرالمومنین علی(ع) بودند که فرمودند: «علیکم بالدرایات لا بالروایات همة السفهاء الروایة و همة العلماء الدرایة»(کنزالفوائد 2/31) یعنی اینکه فقط حدیث نخوانید و به بررسی و اهمیت حدیث بپردازید و تلاش عالمان این است که حدیث را در بعد سندی و یمانی بررسی کنند و بفهمند که روایت از معصوم(ع) صادر شده است یا نه؟ و آیا تقیه در کار بوده و ... در این مورد از همه مهمتر روایتی است که در جلد یک کافی (ص) 52 از امیرالمومنین(ع) نقل شده است که اساس علم رجال از آنجا شروع شده است «اذا حدثتم بحدیث فاسندوه الی الذی حَدَّثکم فِان کان حقاً فلکم و ان کان کذباً فَعلیه»
2) ... سکونی از امام صادق علیه نقل می کند که امیر المومنین ع فرمود : وقتی حدیثی را نقل می کنید آنرا با اسناد به کسی که برای شما گفته است نقل کنید پس اگر درست بود به سود شما است و اگر دروغ بود به عهده کسی است که برای شما نقل کرده است .
« لا تقبلوا علینا حدیثاً إلاّ ما وافق القرآن والسنّة، أو تجدون معه شاهداً من أحادیثنا المتقدّمة، فإنّ المغیرة بن سعید لعنه الله دسّ فی کتب أصحاب أبی، أحادیث لم یحدّث بها أبی، فاتّقوا الله، ولا تقبلوا علینا ما خالف قول ربّنا تعالى وسنّة نبیّنا محمّد (صلى الله علیه وآله)... ) بر ما تنها حدیثی را بپذیرید که با قرآن و سنت موافق باشد یا همراه آن شاهدی از احادیث پیشین ما بیابی؛
چون مغیرة بن سعید که نفرین خدا بر او باد، در کتابهایِ شیعیان پدرم احادیثی را که نفرموده بود، جای داد؛ پس از خدا پروا کنید و آنچه را که با سخن پروردگارمان و سنت پیامبرمان مخالفت دارد، به ما نسبت ندهید؛ زیرا ما هرگاه حدیث نقل می‌کنیم، می‌گوییم: خدای عز و جل فرمود؛ رسول خدا(ص) فرمود. (مجلسی؛ بحار‌الأنوار، ج48 ، ص103)
با توجه به روایات فوق مشخص میشود که بدعت دانستن علم رجال خود بدعتی نابخشودنی است.
فرقه نیوز
