تحلیل و بررسی جنگنده میگ-29

اختصاصی برای دانشنامه دفاعی

 

 

1-توسعه

در واقع علت اصلی شکل گیری بیشتر جنگ افزارهای امروزی،جنگ سرد و رقابت تسلیحاتی آمریکا و شوروی باید دانست،جنگنده میگ29 نیز بر پایه رقابت تسلیحاتی بین این دو کشور شکل گرفت.

بعد از نمایش خوب و عالی جنگنده های شوروی در چند جنگ من جمله جنگ کره و ویتنام،این نیروی هوایی آمریکا بود که ضعف مهم و اساسی را در ناوگان هوایی خود احساس می کرد،در نتیجه آمریکا دست به کار شد و طرحی موسوم fx را دنبال کرد که منجر به ساخت جنگنده اف 15 گشت به جز اف15 نیروی هوایی آمریکا با جنگنده های چون اف-16 و اف14 مجهز شد که در عمل، از نیروی هوایی شوروی قدرمند تر و کارآمد تر بود.

شوروی ها که از طرح fx مطلع بودند و آن را دنبال می کردند ،به ضعف جدی ناوگان هوایی خود در مقابل ناوگاه هوایی آمریکا و هم پیمانانش پی بردند از این رو شوروی ها نیز به سرعت دست به کار شدند خواستار جنگنده جدید با قابلیت رهگیر و مبارزه با جنگنده 15 شدند و طرح موسوم به جنگنده پیشرفته تاکتیکی را پیاده کردند که بعدها به ضعف این طرح و گران تمام شدن و طولانی بودن طراحی آن پی بردند و ریسک این طرح را نپذیرفتند چرا که اگر طرح به شکست ختم میشد شوروی برای بازسازی و جایگزین کردن طرحی دیگر  هم باید سرمایه عظیم دوباره  جمع می کرد و هم این که از نظر قدرت هوایی عملا چند سال از غرب عقب می افتادند.در مقابل آمریکا نیز در کنار اف-15 جنگنده اف-16 ا وارد کار کردند، جنگنده کوچک چابک و با چالاکی بالا برای داگفایت.

جنگنده اف 15

جنگنده اف-16

 

 

 

به دنبال همین طرح شوروی طرح مبنی بر جنگنده پیشرفته تاکتیکی را دو قسمت تبدیل کرد،طرح اول جنگنده جنگنده سنگین تاکتیکی پیشرفته به منظور مقابله با اف-15 که طرح به شرکت سوخو سپرده شد و طرح جنگنده سبک تاکتیکی پیشرفته به منظور مقابله با اف-16 و اف18  که این طرح به شرکت میگ سپرده شد و در نهایت حاصل این پروژه ها میگ-29 و سوخو -27 شد.

تفاوت بیشتر این دو طرح زمانی بیشتر اشکار شد که در اواسط دهه 80 میلادی MIG-29 برای نقش دفاع نقطه ای انتخاب شد یعنی بر اساس تفکر شوروی این جنگنده بعد از اینکه پرندهای دشمن که از سد شکاریهای چون سوخو۲۷ و میگ ۳۱ و سامانه های دفاع هوایی چون اس ۳۰۰ گذشته اند در اخرین حلقه دفاعی به میگ ۲۹ میرسیدند. در اینجا میگ ۲۹ باید به سرعت از باند جدا شده خود را به جنگنده  دشمن تحت هدایت رادار زمینی می رساند  و جنگنده دشمن را سرنگون میکرد و این دلیل خوبی برای کم بد بودن و رادار کم بردآن است.در حالیکه جنگنده سنگین و برد بلند Su-27 برای نقش خطرناک و خارق العاده پاکسازی اسمان در مقابل جنگنده های با ارزش ناتو انتخاب شده بود که به خوبی شایسته این کار بود و بعد ها لقب برترین جنگنده جنگ سرد را به خود گرفت.

میگ-29 جنگنده ایده آل برای داگفایت

 

 

اولین نمونه میگ ۲۹  جدید که با کد ۹۰۱ شناخته میشد در ۶ اکتبر سال ۱۹۷۷ به خلبانی الکساندر فدوتوف به پرواز در امد.سه پیش نمونه دیگر نیز با کدهای ۹۰۲ ،۹۰۳ و ۹۰۴ ساخته شد برای ادمه ازمایشات که پیش نمونه ۹۰۳ در ازمایش موتور در سال ۱۹۷۸ از دست رفت.اولین بار غرب طی عکس برداری ماهواره ای در اواخر سال ۱۹۷۷ در مرکز ازمایش پروازی Zhukovsky در عکس ها با وضوح کم به طرحی شبیه  اف-17 روبروشدند که بعدها فهمیدند که این عکسها مطعلق به جنگنده جدید میگ-29 است. در مجموع ۲۵ پیش نمونه برای این جنگنده ساخته شد و در نهایت ژوئن سال ۱۹۸۳  ،میگ ۲۹ وارد خدمت نیروی هوایی شوروی شد و بعد از آن به هم پیمانانش صادر گشت. نخستین نمونه عملیاتی این جنگنده میگ ۲۹ ای  (MIG 29 A) با لقب فالکروم از سوی ناتو  که به ان پروژه ۹-۱۲ نیز گفته میشد بود که غرب در سال ۱۹۸۶ توانست در فنلاند نگاهی از نزدیک به ان بکنند که این دیدار با حیرت کارشناسان غربی همراه بود.

جنگنده جدید(میگ-29) شوروی جنگنده ای فوق العاده چالاک و قدرتمند بود و این برای جنگنده های اف-16 و اف-18 کابوسی هولناک بود.

2-بررسی

به طور کلی طراحی جنگنده میگ-29 بر اساس استفاده شرکت میگ از نتایج تحقیق شرکت سوخو و موسسه آیرودینایک روسیه بود به همین خاطر دارای شباهت های ظاهری به هم هستند .

میگ-29 در حال پرواز در ارتفاع ده متری از سطح زمین

 

 

در این جنگنده به مقدار زیاد از الومینیوم و نیزبه همراه مقداری مواد کامپوزیتی استفاده شده است. بالهای این جنگنده رو به عقب قرار گرفته است و LERX های این جنگنده با زاویه ای نزدیک به 40 درجه به بدنه متصل شده است .( LERX یا LEX صفحاتی هستند که در ادامه محل بخورد ریشه بال به بدنه تا نزدیکی کاکپیت ادامه پیدا میکنند و برای به کارگیری جریانات هوا در زوایای حمله زیاد استفاده میشوند. مثل F-18/ Mig29/ Su27. در زوایای حمله زیاد مثل داگ-فایت هر جنگنده ای نیاز به نیروی برای مناسب جهت پرهیز از واملندگی یا stall دارد که این صفحات با تولید جریانات حلقوی در زوایای حمله تند ایجاد نیروی برا میکنند). این جنگنده از دو سکان عمودی استقاده میکند که بر روی مخزن سوخت و در نزدیکی موتور قرار گرفته است. Slat های این جنگنده بر روی لبه جلویی بال طراحی شده است و در مدل های اولیه 4 قسمت و در بعضی از مدل های بعدی 5 قسمت است(Slat ها صفحات آئرودینامیکی هستند که درست در جلوی لبه حمله بال (درست مقابل فلاپ) باعث میشوند تا هواپیما قادر باشد تا با زاویه حمله بالا پرواز کند. وجود این صفحات باعث میشود تا هواپیما در سرعت کمتری پرواز کردن یا بلند شود و در طول باند کوتاهتری فرود آید) در لبه ی انتهایی بالها هم فلاپ ها و شهپر ها قرار دارند

 

میگ ۲۹ از دو دستگاه موتور توربوفن ار دی ۳۳ بهره میبرد. ار دی ۳۳ ساخت کیلیامو  بود. این موتور نسل اول موتور توربوفن  ساخت شوروی بود.موتور مجهز به پس سوز بود و در حال خشک(بدون پس سوز) دارای رانش ۱۱۱۰۰ پاوند و با پس سوز دارای رانش ۱۸۳۰۰ پاوند بود.در نمونه های اولیه این موتور که بر روی تمامی میگ۲۹ ای نیز نصب شد موتور دود سیاه زیادی از خروجی بیرون میداد که البته تاثیری در عملکرد موتور نداشت .هر دو موتور در دو غلاف جدا از هم نصب شده بودند تا حتی اتش گرفتن یکی به دیگری صدمه وارد نکند. ورودی هوا در زیر بدنه تعبیه شده بود. دو ورودی هوا. برای اینکه در هنگام برخواستن اجسام خارجی (در هنگام حرکت بر روی باند)وارد ورودی موتور نشود دو در پوش دو ورودی را میپوشاند  و هوا از درون هواکشهای که بر روی ریشه بال تعبیه شده بود وارد موتور میشد .

نمای پشتی از میگ-29

 

میگ ۲۹ جنگنده بسیار چالاکی بود (به جرعت میتوان ان را چالاکترین جنگنده جهان قبل از ورود جنگندهای چون سوخو ۳۵ ویا اف۲۲ دانست که لقب مانورپذیرترین و چالاک ترین جنگنده را یه یدک میکشید)و این چالاکی در بدر ورود به خدمت تمامی کارشناساین غربی را حیران کرد.

 

نکته جالب این بود که چالاکی این جنگنده در تمامی وزنها مشابه بود و فرق زیادی با هم نمیکرد  و بعدها در تمرینات  رزم هوایی داگ فایتر در غرب بعد از جنگ سرد تمامی جنگنده های غربی را حریف  بود. میگ ۲۹ میتواند بدون  دادن مانور سنگین  با انجام مانور کبرا بین ۴۵ تا ۶۰ درجه دماغه جنگنده را تغییر مسیر دهد. این کار به خلبان کمک میکرد تا در داگ  فایتر بدون دادن مانور سنگین  تنها با تغییر  زاویه دماغه موشک و توپ خود را طرف جنگنده دشمن  برگرداند و ان را مورد هدف قرار دهد و تا قبل ازآمدن نسل جدید جنگنده های غربی و روسی(پکفا) یدک کش مانو پذیر ترین جنگنده جهان باشد. میگ ۲۹ بر اساس ادعای سازندگانش میتواند تا ۱۲ جی مانور دهد بدون اینکه کنترل پذیری ان از دست رود که با توجه به قابلیت های میگ-29 هم چینی چیزی بعید به نظر نمی رسد.
فضای داخلی MIG 29B در نمونه اولیه تنها4365 لیتر بود. این فضا در میان 6 محفظه ی سوخت تقسیم شده بود. 4 محفظه در درون بدنه جایگذاری شده بود و 2 محفظه ی دیگر هم در درون هر بال. به همین علت برد عملیاتی بسیار محدود بود که این نشات گرفته از اهداف تولید این جنگنده به عنوان یک جنگنده دفاع نقطه ای بود برای پرواز های طولانی تر این جنگنده میتوانست یک محفظه ی 1500 لیتری را نیز با خود حمل کند.در نمونه های که بعدها از این جنگنده تولید شد این جنگنده میتوانست دو محفظه ی 1050 لیتری را نیز در زیر بالهای خود حمل کند.

میگ ۲۹ ای با سوخت داخلی ۱۵۰۰ کیلومتر و با یک مخزن سوخت خارجی ۲۱۰۰ کیلومتر و با سه مخزن سوخت خارجی  ۲۹۰۰ کیلومتر بود که دست کم بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ کیلومتر از میراژ ۲۰۰۰ و اف۱۶ کمتر بود . شعاع رزمی  میگ ۲۹ ای  با یک مخزن سوخت خارجی و شش موشک به ۷۰۰ کیلومتر نیز میرسد. همچنین تعداد کمی از نمونه های تولیدی به سیستم سوختگیری هوایی نیز مجهز شدند که به انها اجازه میداد پرواز های طولانی تری انجام دهند

.

 

در مدل های ابتدایی این جنگنده و مدل صادراتی کابین خلبان میگ-29 تاحدودی شبیه به کابین میگ-23 بود . میگ ۲۹ ای  کد ۹-۱۲ در داخل کابین دارای نمایشگر اچ یو دی بود. این اچ یو دی میتوانست تصاویر رادار را به خلبان نشان دهد و خلبان میتوانست  بر روی همین اچ یو دی بر روی جنگنده دشمن قفل کند. اچ یو دی تمامی اطلاعات خلبان را برای  ان به نمایش میگذاشت(سرعت، زاویه پرواز،ارتفاع و جنگ افزار)در درون کابین یک نمایشگر تک کاره سیاه سفید نیز در سمت راست بالای پنل  وجود داشت که برای نمایش رادار بود. جالب اینکه بر خلاف تمامی جنگنده های نسل چهارم(حتی هم وطن ان سوخو۲۷) میگ ۲۹ فاقد  سامانه هوتاس بود.(البته تمامی این ایرادات در مدلهای بعدی رفع شد). خلبان بر روی یک صندلی پرتاب شونده کا ۳۶ دی ام قرار میگرفت و  یک کلاه پرواز Shchel-3UM بر روی سر میگذاشت که مجهز به لیزری برای نشان گیری موشک ار ۷۳ بود. در جلوی کابین سمت راست دارای یک کاونده فروسرخ بود که دارای برد ۶۰ کیلومتر برای یک هدف از پشت سر  بود و توان کشف  اهداف  را به صورت غیر فعال به جنگنده میدهد.همچنین دارای سامانه  هشدار دهنده ،سامانه جنگ الکترونیک سیرینا ۳ و پرتاب کننده پوشاله و شراره بود

البته ناگفته نماند که شوروی در زمان صادرات این جنگنده ،مانند دیگر تسلیحات خود نمونه های صادراتی با کیفیت و کارایی کم را صادر کرد که همین امر در کارنامه این جنگنده تاثیر منفی گذاشت.

رادار و تسلیحات

 

باتوجه به راهبرد دفاع نقطه ای این جنگنده کوتاه برد،رادار قدرتمند و تقویت شده ای برای این جنگنده در نظر گرفته نشده است .

جنگنده ی اولیه MIG-29B از سیستم رادار و کنترل اتش Phazotron RLPK-29 استفاده میکرد. این سیستم شامل رادار پالس داپلر N019 ( کد ناتو: Slot Back) با قابلیت نگاه/شلیک به پایین و سیستم کامپیوتر دیجیتال Ts 100.02-02 بود نمونه اولیه رادار N019A که در جنگنده های MIG-29 کار گزاشته شد در بسیاری از موارد از قطعات غربی استفاده میکرد. این رادار دارای ضعف های جدی بود برد شناسایی این رادار برای جنگ های ماورای دید چشمی ( Beyond-Visual-Range : BVR) بر علیه جنگنده ها تنها 70 کیلومتر از زاویه رو به رو و 35 کیلومتر از عقب بود. این برد برای اهداف بزرگ مانند بمب افکن ها به دو برابر می رسید رادار دارای  دقت تفکیک پایین  بود و در برابر جنگ الکترونیک صدمه پذیر و به صورت چشمگیری از رادارهای معاصر غربی ویا رادار ان ۰۰۱ جنگنده سوخو ۲۷ پایینتر بود.این رادار میتوانست در ان واحد 10 هدف را شناسایی کند ولی تنها قابلیت حمله به یکی از انها را به وسیله سیستم نیمه فعال راداری ( Semi Active Radar Homing: SARH) داشت. پردازشگر سیستم دید پایین این جنگنده در برابر اخلال های زمینی در دریافت سیگنال ها دچار مشکل میشد و برد ان کم میشد. همچنین این رادار در مقابله با سیستم های جنگ الکترونیک ناتوان بود و به راحتی از کار می افتاد. به خاطر این مسایل این جنگنده نمیتوانست از موشک Vympel R-27R ( کد ناتو: AA-10 Alamo) در حداکثر بردش استفاده کند.
همچنین در سال 1986اطلاعاتی فاش شد که نشان میداد اطلاعات رادار N019 تسوط آدولف تولکاچف کارمند خائن شرکت فازترون به سازمان جاسوسی امریکا CIA فروخته شده است. مقامات شوروی تصمیم گرفتند برای حل این موضوع و حل مشکلات رادار برنامه ی ارتقایی را برای این رادار در نظر بگیرند. به همین علت رادار تغییر یافته N019M برای به کارگیری در جنگنده های MIG-29S در نظر گرفته شد. با این حال گزارشات نشان میداد هنوز این رادار مشکلاتی را دارد . به همین علت رادار N010 Zhuk-M پیشنهاد شد. این رادار برد شناسایی بیشتری داشت و از پردازش گر قدرتمند تری استفاده میکرد. علاوه بر این توانایی حمله همزمان به چند هدف را به وسیله موشک های Vympel R-77 ( کد ناتو : AA-12 Adder) داشت.

در بخش تسلیحات این جنگنده از یک توپ 30 م م GSh-30-1 با توان حمل 150 گلوله در نمونه های اولیه و نمونه های ارتقا یافته تنها100 گلوله بهره می برد.نکته قابل توجه اینجاست که در مدل های ارتقا نیافته b با نصب محفظه سوخت اضافه در زیر بدنه امکان استفاده از توپ به دلیل بسته شدن خروجی پوکه نبود که در مدل های ارتقا یافته مشکل حل شد .

به طور کلی 3 جایگاه حمل تسلیحات ( پایلون) در زیر هر بال طراحی شده است( در بعضی از مدل ها 4 جایگاه وجود دارد) و در مجموع 6 جایگاه دارد(در بعضی از نمونه ها 8 تا) در اختیار دارد که می تواند توان حمل تا شش موشک فروسرخ رزم هوایی نزدیک ار ۶۰ ویا ار ۷۳  ویا دو موشک رادار نیم فعال ار ۲۷ ار با برد ۷۰ کیلومتر و یا نسخه فروسرخ  ان ار ۲۷ تی با برد کمتر از ۴۰ کیلومتر.ترکیب اصلی رزمی دو موشک ار ۲۷ ار  با چهار موشک فروسرخ از نوع ار ۶۰ ویا ار ۷۳ به جنگنده بدهد.

سامانه هدایت موشک آر 73

 

 

از ویژگی های موشک ار ۷۳ هماهنگی با کلاه خلبان است. در این سامانه خلبان به طرف جنگنده دشمن نگاه  میکند و کامپیوتر  هواپیما جهت سر خلبان را محاسبه کرده و جستجوگر موشک فروسرخ ار ۷۳ را دقیقا به همان طرف بر میگرداند . با این کار دیگر لازم نیست موشک ار ۷۳ تمامی منطقه روبروی خود را کاوش کند و سرعت کشف وقفل بر روی هدف سرعت بیشتری پیدا میکند.از این رو ترکیب این موشک با جنگنده مانور پذیر میگ-29 ترکیبی فوق العاده خطرناک در داگفات های هوایی می دهد.

سه نمونه از نسخه پاییه میگ ۲۹ فلانگر ای ساخته شد. یکی میگ ۲۹ ای پروژه ۹-۱۲ برای ارتش شوروی، میگ ۲۹ ای -۱۲ (پروزه ۹-۱۲ ای) برای ارتشهای  عضو پیمان ورشو(مانند لهستان ،رومانی….) که از نسخه در خدمت شوروی کمی  ضعیف تر بود(اگرچه نه زیاد) و دارای  رادار با برد کمتر و جنگ الکترونیک ضعیفتر بود و فاقد سیم کشی برای حمل سلاح هسته ای و در نهایت میگ ۲۹ بی (پروژه ۹-۱۲ بی)برای صادرات به دیگر کشورهای غیر از هم پیمان  ورشو (مانند  عراق) که این نمونه حتی از نمونه در خدمت کشورهای عضو ورشو نیز ساده تر بود که در رویارویی با جنگنده های غربی عملا ناکارامد جلوه داد.گفته شده ۸۴۰ فروند از نسخه پایینه میگ ۲۹ از انواع ای و بی ساخته شده است.

 

3-تاریخچه عملیاتی

این جنگنده نیاز مبرمی به خلبانان با تجربه و پشتیبانی و قطعات یدکی به اضافه شبکه پدافندی عالی و راداری کشورهای خریدار دارد که متاسفانه در قالب موارد میگ-29 بون هیچ گونه پشتیبانی و در خلا خلبانان با تجربه و قطعات یدکی و بروز رسانی در مقابل انبوه جنگنده های بروز قرار گرفته و شکست سنگینی را تجربه کرده است در حالی که این جنگنده به دلیل استفاده از ترکیب سلاحی خطرناک و مانور پذیری و چالاکی بالا به علاوه سیستم دوربین نشانه‌گیری سلاح میگ-۲۹ بر روی کلاه خلبان نصب شده و موشک را در امتداد خط دید خلبان هدایت می‌کند یعنی موشک به جایی که خلبان به سوی آن نگاه می‌کند می‌رود، هم تراز و  رقیب فوق العاده خطرناکی برای اف-16 و اف-18 و حتی اف-15 سی می باشد(بنابر اعلام فدراسیون محققان آمریکا میگ-29 در نبرد های نزدیک از اف-15 و دیگر جنگنده های غربی برتر می باشد)،به طور مثال در زمانی که MIG-29 های نیروی هوایی هند عملکرد درخشانی را از خود به جای گزاشته بودند MIG-29 های نیروی هوایی عراق یا یوگوسلاوی نتوانسته بودند عملکرد موفقی را به نام خود ثبت کنند

در جنگ خلیج فارس 5 فروند میگ-29 نسخه صادراتی  توسط نیروی هوایی آمریکا ساقط شد که 4 فروند ان توسط اف-15 و 1 فروند آن توسط اف-16 ساقط شد،در این جنگ 8 فروند میگ-29 نیز به ایران پناهند شد.

بنابر منابع ،در 1996 پس از ان که دو فروند هواپیمای سبک Cessna 337 سازمان Brothers To The Rescue به حریم هوایی کوبا تجاوز کردند توسط یک فروند جنگنده اموزشی MIG-29UB نیروی هوایی کوبا رهگیری و منهدم شدند
در سال 1999 تعدادی از جنگنده های MIG-29 اریتره توسط Su-27 های اتیوپی که توسط خلبانان اجیر شده روسی هدایت میشدند منهدم شدند. منابع مختلف تعداد MIG-29 های ساقط شده در این نبرد را بین 2تا فروند اعلام کرده اند. همچنین بر پایه برخی گزارشات MIG-29 های اریتره در نبردی دیگر موفق شدند 2 فروند MIG-21 ارتش اتیوپی را ساقط کنند. در نبردی دیگر MIG-29 های اریتره موفق شدند سه فروند میگ 23 اتیوپی را نابود کنند.

طبق گفته منابع هندی در جریان نبرد کشمیر یک جفت از MIG-29 های گردان47 نیروی هوایی هند( تیرهای سیاه : Black Archers) موفق شدند بر روی 2 فروند F-16 نیروی هوایی پاکستان که نزدیک حریم هوایی هند بودند قفل کنند. طبق دستور مقامات نیروی هوایی هند MIG-29 ها به تعقیب F-16 ها پرداختند. پس از این اتفاق مقامات نیروی هوایی پاکستان به خلبانان خود دستور داد تا در حریم هوایی پاکستان باقی بمانند و به حریم هوایی هند نزدیک نشوند.
در 10 می 2008 نیروهای شورشی توانستد تا حدودی کنترل پایتخت سودان را در دست بگیرند. در جریان این عملیات یک فروند جنگنده MIG-29 ارتش سودان زمانی که در حال حمله به یک گروه خودروی زرهی شورشیان بود توسط توپ های قدرتمند 12.7 و 14.5 میلیمتری نابود شد. خلبان روسی این جنگنده اجکت کرد ولی چتر نجات او باز نشد و خلبان کشته شد.

MIG-29 های نیروی هوایی صربستان به علت سالها تحریم تسلیحاتی این کشور MIG-29 ها دچار وضعیت بدی شده اند.زمانی که عملیات نیروهای متحد در یوگوسلاوی اغاز شد از عمر این MIG-29 ها 15 سال میگذشت و انها از نبود قطعات یدکی رنج میبردند.به همین علت چند فروند از انها در جریان جنگ نابود شدند و نتوانستند عملکرد خوبی از خود برجای بگذارند.

گزارش هایی وجود دارد مبنی بر اینکه دو فروند میگ-29 سوریه توسط اف-15های رژیم صهیونیستی در سال 2001 منهدم شدند. البته جالب اینجاست هر دو طرف ماجرا این واقعه را تأیید نکرده اند.

البته ادعاهایی در مورد چند پیروزی این جنگنده در مقابل جنگنده های غربی وجود داد که به تایید هیچ کدام از منابع غربی نرسید،البته این احتمال هم وجود دارد که منابع غربی دست به مخفی کاری زده باشند تا قدرت جنگند های خود را به نمایش بگذارند

در زمان المان شرقی ،تعداد 24 فروند میگ-29 به این کشور صادر شد ،بعد از ریزش دیوار برلین ،و اتحاد دو آلمان ،نیرو هوایی این دو کشور ادغام شدند میگ-29 توسط شرکتDaimlerChrysler Aerospace  بروز رسانی و به استاندارد های ناتو رسید که با کدMIG-29G و MIG-29GT  شماره گذاری شدند و خلبانان آلمانی در مانور نظامی با نیروی هوایی آمریکا توانستند در داگفایت و نبرد به صورت مقتدرانه ای به پیروزی برسند،بخش اعظمی از این پیروزی به مانور پذیری خارق العاده و به استفاده از سیستم نشانه گیری روی کلاه خلبان بر می گردد که خلبان می توانست تنها با نگاه کردن به هدف در زاویه 45 درجه قفل کند بدون این که دماغه هواپیا را به طرف هدف بچرخاند از این رو در سال 2003 نیروی هوایی آمریکا نیز این سیستم را به جنگنده های خود افزود.

هر چند سوابق رزمی میگ-29 درخشان نبوده است اما باید در نظر داشته باشیم این میگ ها از انواع پایه و فاقد سامانه های دفاعی قابل قبول و همچنین دارای ضعف هایی در سامانه های راداری بودند که جزء سیاست های صادراتی آن روزهای شوروی بود به علاه اینکه هیچ کدام از خلبانان با تجربه و پشتیبانی قطعاتی و بروز رسانی جدی برخوردار نبودند.

4-مدل های مختلف

مشخصات دو مدل ارتقاء یافته

 

بعد از ورود به خدمت این جنگنده،ارتقائ هایی زیادیروی این جنگنده به منظور رفع نواقص و  مشکلات انجام گرفت که منتهی به مدل های مختلف میگ-29 شد.

میگ ۲۹ اس فالکروم سی اولین نسخه ارتقاع یافت میگ ۲۹ بود. این مدل از نظر ظاهر با نسخه قبلی تفاوت چندانی نداشت ولی دارای رادار ارتقاع یافته سوخت بیشتر و توان هوا به زمین بستر بودی.این نسخه مجهز به رادار ان ۰۱۹ ام بود. این مدل دارای  برد کشف بیشتری  بود و برد کشفش به ۸۰ تتا ۹۰ کیلومتر میرسید  و توان درگیری  همزمان با دو هدف را داشت. این مدل در برابر جنگ الکترونیک مقاومت بیشتری داشت و قدرت و سرعت پردازش بیشتری داشت با استفاده از رایانه جدید Ts101M سرعت پروازش رادار تا دوبرابر افزایش یافته به میگ ۲۹ اس توان حمل موشک رادار فعال ار ۷۷ را به این نسخه میداد . موشک رادار فعال ار ۷۷ توان شلیک کن و فراموش کن را در اختیار  میگ۲۹ قرار میداد و به میگ ۲۹ میتوانست تا ۶ موشک ار ۷۷ را با برد ۹۰ کیلومتر (در نسخه های جددد بیز از ۱۵۰ کیلومتر)حمل کند . از این به بعد تمامی مدلهای میگ ۲۹ توان حمل ار ۷۷ را دارند.این نمونه توان حمل تا ۴تن سلاح هوا به زمین  شامل تا شش  بمب ۵۰۰ ویا ۲۵۰ کیلویی را داشت.همچنین این مدل دارای سوخت داخلی بیشتر در پشت کابین است و پشت کابین ان تا حدی دارای برامدگی بیشتری نسبت به مدل قبلی است.برد با سوخت داخلی این مدل به ۱۷۵۰ کیلومتر رسیده .این نمونه در سال ۱۹۸۶ توسعه پیدا کرد و در سال ۱۹۹۱ وارد خدمت شد .۲۲ فروند میگ ۲۹ ای در ارتش روسیه به میگ ۲۹ اس ارتقاع پیدا کردند. کشورهای الجزیره(۵۰ فروند)، اذربایجان(۱۱ فروند اس و ۲ فروند یوبی)،بلغارستان(۱۳ فروند نسخه اس و ۳ فروند یو بی) میتوان مدل میگ ۲۹ ای فلاکروم ای را به این نسخه ارتقاع داد.

میگ ۲۹ اس ائی(MIG29SE) . نسخه صادراتی میگ ۲۹ اس  با توان کاهش یافته در درگیر با موشک ار ۷۷. این نمونه اولین نمونه صادراتی میگ ۲۹ با توان حمل مخزن سوخت خارجی در زیر بال ها است و دارای رادار ان ۰۱۹ ام ائی با توان درگیری  همزمان با دو هدف بود.دارای سامانه جنگ الکترونیک قویتر و کامپویتر  پردازش  مشابه میگ۲۹ اس بود.این نسخه  توان حمل نسخه دوربرتر موشک ار ۲۷ با برد بیش از ۱۰۰ کیلومتر(دو مدل ائی تی و ائی ار) را داشت.

 

میگ ۲۹ اس دی: نسخه ای از میگ ۲۹ اس ائی ولی با توان سوختگیری  هوایی . مالزی بین ۱۰ تا ۱۶ فروند از این مدل با نام میگ ۲۹ ان در خدمت دارد،

میگ ۲۹ اس ام. نسخه ارتقاع یافته میگ ۲۹ اس ائی  با توان انجام عملیات  هوا به زمین با تسلیحات هدایت شونده بود . این  مدل دارای توان هوا به زمین با سلاح های هدایت شوند اپتکی و لیزری  مانند بمب هدایت اپتیکی کاب ۵۰۰ و موشک  هدایت اپتیکی خا ۲۹ تی. همچنین این مدل از رادار ان ۰۱۹ ام ائی بهره میبرد که دارای برد کشف ۱۲۰ کیلومتر بود . میتوان بر روی این مدل رادار ان ۰۱۹ ام ۱ را نیز نصب کرد که توان درگیر با چهار هدف را نیز در یک زمان داشت.این نمونه دارای  توان هوا به دریای نیز بود و از این رو میگ ۲۹ اس ائی میتوانست موشکهای ضد کشتی خا ۳۱ را با برد ۵۰ کیلومتر  را حمل کند.همچنین این مدل توان حمل نسخه ضد رادار این موشک را نیز داشت. توان حمل تسلیحات به ۴۵۰۰ کیلوگرم افزایش پیدا کرده بود. دارای کابین ارتقاع یافته شامل دو نمایشگر تک رنگ چند منظوره بود و از سامانه هوتاس بهره میبرد  و عمر پروازی ان به ۴۰۰۰ ساعت(۴۰ سال) افزایش پیدا کرده بود.این مدل از نظر توان حمل میزان سوخت با نسخه اولیه تفاوت چندانی  نداشت .

میگ ۲۹ بی ام:نسخه ارتقاع یافته توسط بلاروس بر روی میگ ۲۹ خود که شامل ارتقاء رادار به ان ۰۱۹پی با توان درگیری همزمان  به دو هدف،توان درگیری  با اهداف دریایی، توان حمل موشک های ار ۷۷ و انواع سلاح های  های هدایت  لیزری و اپتیکی و موشک های  ضد کشتی و ضد رادار و کابین مجهز به دو نمایشگر  رنگی چند کاره  توان سوختگیری  هوایی و سوخت داخلی بیشتر . بلاروس تا کنون ۱۳ فروند میگ ۲۹ خود را به این کلاس ارتقاع داده است.

میگ ۲۹ ای اس:نسخه ارتقاء یافته توسط اسلواکی بر روی میگ۲۹ خود شامل  نصب نمایشگر رنگی چند کاره  سامانه ناوبری استاندارد ناتو و پردازنده سریعتر.اسلاوکی دارای ۸ فروند نسخه اس ای و دو فروند یو بی است

میگ ۲۹ ام(پروژه ۹-۱۵). اولین نسخه  ارتقاع یافته کامل میگ ۲۹ است که میگ ۲۹ ام فالکروم ائی  خوانده مشود ولی لقب سوپر فلانکر هم به ان داده میشود و در روسیه با نام میگ ۳۳ نیز خوانده شد.این نمونه تغییرات بسیاری داشت مانند استفاده از لیتیوم به جای المینیوم  برای کاهش وزن افزایش چالاکی ان ، برداشتن هواکش های  ریشه بال و قرار دادن مخزن سوخت به جای ان و تغییر در پوش ورودی هوا.موتور میگ ۲۹ ام ،موتور ار دی ۳۳ ام کا تغییر پیدا کرده بود. ار دی ۳۳ ام کا  دارای  ۷ درصد رانش بیشتر بود و مصرف سوخت کمتری داشت و میشد در صورت سفارش  مشتری بر روی ان خروجی متغییر نصب کرد. این موتور دارای  عمر تعمیرات ۴۰۰۰ ساعت بود در حالی که عمر تعمیراتی نسخه پاییه این موتور زیر ۲۰۰۰ ساعت  بود.این مدل دارای توان حمل سه مخزن سوخت خارجی قابل پرتاب شدن بود(در نسخه قبلی قابل پرتاب شدن نبود). این نمونه دارای یک مخزن سوخت بیشتر بر روی پشت جنگنده بود .این افزایش سوخت باعث شده تا برد انتقالی میگ ۲۹ ام بدون مخازن سوخت خارجی ۲۰۰۰ کیلومتر (۵۰۰ کیلومتر بیشتر از نسخه پاییه) و به سه مخزن سوخت خارجی ۳۲۰۰ کیلومتر رسیده بود.این نمونه دارای هوتاس و اولین نمونه میگ ۲۹ بود که دارای سامانه پرواز دیجتال با سیم بود که چالاکی این  مدل را افزایش داده بود.

در کابین دارای دو نمایشگر تک رنگ چند کاره در جلوی پنل و یک نمایشگر  چند کاره در پایین سمت چپ بود.این مدل دارای  راداری کاملا متفاوت بود و از رادار ان ۰۱۰  ژوک ام  بهره میبرد .این نمونه از رادار های قبلی ۲۵% برد بیشتری داشت و دارای توان کامل هوا به زمین و دریای و نقشه برداری از سطح زمین بود و یک رادار کاملا چند منظوره بود.برد کشف این رادار بر ضد یک جنگنده به ۱۲۰ کیلومتر و یا یک تانک ۲۵ کیلومتر بود   و توان درگیری همزمان با ۴ هدف را نیز داشت.برد کشف این رادار بر ضد یک کشتی به ۳۰۰ کیلومتر  نیز میرسید. میگ۲۹ ام  دارای هشت جایگاه خارجی جنگ افزاری (چهار عدد  زیر هر بال) با توان حمل ۴٫۵ تن سلاح. از نظر تسلیحاتی میتوانست انواع سلاح های ضد رادار و ضد کشتی و بمب و موشک هدایت لیزری و اپتیکی را حمل کند و انواع نسخه های موشک ار ۲۷ در کنار موشک کارامد رادار فعال ار ۷۷ را حمل کند.

میگ ۲۹ ام یک جنگنده تمام عیار بود. شش فروند از  این مدل ساخته شد ولی زمانی که قرار شد وارد خدمت شود به فروپاشی شوروی خورد. میگ تلاش زیادی برای صادرات این مدل کرد ولی موفق نبود شاید دلیلش کاهش شدید بودجه دفاعی بعد از پایان جنگ سرد بود.میگ نسخه ساده تر این مدل را برای صادرات توسعه داد  که قیمت کمتری داشت که هما میگ ۲۹ ام ائی (که در بالا به ان اشاره شده) بود ولی ان نیز موفق نبود. اگرچه میگ ۲۹ ام موفق نبود ولی راه را برای نسل بعد از خود یعنی مدلهای میگ ۲۹ کا/ اس ام تی و ام ۲ باز کرد که موفقیت بسیار بیشتری  در تولید داشتند.

یکی از ارتقاع های انجام شده بر روی نسل نخست  میگ ۲۹ که منجر به تولید نمونه جدیدی از میگ ۲۹ نیز شد پروژه میگ ۲۹ اس ام تی (پروژه ۹-۱۷) بود. این نسخه بر اساس میگ ۲۹ ام توسعه پیدا کرد.اس ام تی  سوخت بیشتری در برامدگی پست کابین با خود حمل میکرد  (با ۹۵۰ لیتر سوخت)و بردش با سوخت داخلی به ۲۲۰۰ کیلومتر نیز میرسد.کابین ارتقاع یافته بود و به دو نمایشگر رنگی چند کاره و دو نمایشگر تک رنگ چند کاره کوچک مجهز شد. دارای هوتاس بود و از دیتابیس غربی پروتوکل MIL STD- 1553B هماهنگ بود. دارای سامانه ناوبری جدید و سامانه هدایت ماهواره ای بود.در پشت کابین برامده این جنگنده به غیر از مخزن سوخت سامانهای پیشرفته تهاجمی و ارتباطی وجود داشت. داری لوله سوختگریی هوایی جمع شونده بود. طی این ارتقاع دست کم ۲۰ سال بر عمر جنگنده برای خدمت افزوده میشود.از رادار ژوک ام ائی(ان ۰۱۰ ام)  مشابه نسخه نصب شده بر روی نسخه میگ ۲۹ ام بهره می برد. اگرچه دارای تجهیزات ناوبری روسی است ولی میتوان بر روی ان تجهیزات ناوبری و تهاجمی غربی نیز به سفارش مشتری نصب کرد.این مدل توان حمل ۵۵۰۰ کیلوگرم سلاح  را داشت همانند نسخه ام دارای  هشت جایگاه جنگ افزازی بود و میتواند موشک هدایت لیزری خا ۲۵ و خا ۲۹ ،نسخه اپتیکی خا ۲۹، موشک ضد رادار خا ۳۱ و نسخه ضد کشتی ان ،موشک ضد کشتی خا ۳۵، بمب لیزری کاب ۵۰۰ ال و نسخه اپتیکی ان را حمل کند  . در نقش هوا به هوا توان حمل  تا چهار ار ۲۷ در تمامی مدلها،  ویا تا ۸ موشک ار ۷۳ و یا تا هشت موشک رادار فعال ار ۷۷  ویا ترکیبی از هر سه را حمل کند.میگ ۲۹ اس ام تی با این ارتقاع ها به یک جنگنده نسل ۴+ تبدیل شده است. همچنین میتوان میگ ۲۹ یو بی نسخه اموزشی میگ ۲۹ پاییه را به این مدل ارتقاع داد که ان نیز دارای کابین دیجیتال،توان حمل تسلیحات هوا به زمین هدایت شونده را دارد اگرچه این مدل نیز فاقد رادار است. هند ۶۹ فروند میگ ۲۹ ای خود را طی دو سال گذشته در حال ارتقاع به نسخه اس ام تی و یو بی تی است،بندگلادش نیز ۸ فروند میگ ۲۹ خود را به این استنارد ارتقاع خواهد داد،پرودر حال ارتقاع  ۱۹ فروند میگ ۲۹ خود به نسخه اس ام تی و یو بی تی است،روسیه ۲۵۴ فروند میگ ۲۹ در اختیار دارد که بخش زیادی از  انها را به مدل اس ام تی و یو بی تی ارتقاع داده است.یمن ۲۵ فروند شامال ۲۰ فروند اس ام تی و ۵ فروند یو بی تی

 

میگ ۲۹ ام ۲:نسخه دو سرنشینه  میگ ۲۹ ام است که البته برد ان با مخازن سوخت داخلی کمی کاهش داشته  وبه ۱۸۰۰ کیلومتر رسیده است. این نمونه با کمک کابین دوم توان حملات دقیق تهاجمی را در شب و روز دارد. دارای دو  نمایشگر چند کاره رنگی در  درون کابین با طول بیشتر  است.  گفته شده صربستان بین  ۶ تا ۱۶ فروند از این مدل را سفارش داده است.

 

میگ ۲۹ کا و یو بی کا فالکروم دی: میگ ۲۹ کا نسخه ناو نشین میگ ۲۹ است. این نمونه  در اواخر دهه ۱۹۷۰ همزمان  با نسخه اصلی میگ۲۹ ای توسعه پیدا کرد و اولین پرواز  خود را در سال ۱۹۸۲ انجام داد. میگ چندی بعد بر اساس میگ ۲۹ ام نسخه ای دیگر  را توسعه  داد. این نمونه همانند  میگ ۲۹ ام دارای کابین مجهز به هوتاس  و رادار ژوک بود.میگ ۲۹ کا  بین سالهای ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۱ ازمایشات موفقی داشت ولی در نهایت این طرح به دلیل فروپاشی شوروی و علاقه بیشتر نیروی دریایی روسیه به رقیب میگ ۲۹ کا،یعنی سوخو ۳۳  به جای نرسید

طرح میگ ۲۹ کا بعد از این ماجرا بیش از یک دهه به خواب رفت تا اینکه در سال ۲۰۰۴ میلادی زمانی که هند برای جایگزینی سی هارییر  اعلام به یک جنگنده چند منظوره کرد این طراح دوباره  جان تازه گرفت. میگ دست به ارتقاع میگ ۲۹ کا خود زد که شامل کابین به روز و دیجیتال ،نصب رادار ژوک ام ائی ،  موتور  ار دی ۳۳ ام  کا  و سامانه هدایت دیجیتال با سیم چهار کاناله.این نمونه در سال ۲۰۰۷ میلادی امده شد. میتوانست در زیر هر بال چهار جایگاه جنگ افزاری حمل کند.رادار ژوک ام ائی  دارای  بیشترین برد ۱۵۰ کیلومتر است ولی یک هدف در ابعاد یک جنگنده از فاصله ۹۰ کیلومتر و یک کشتی را از  ۳۰۰ کیلومتری کشف  میکند. توان درگیری همزان با چهار هدف را دارد.در دماغه مجهز به کاونده الکترو اپتکی حرارتی او ال اس – یو ائی ام است که میتواند یک هدف به اندازه یک جنگنده از از فاصله ۴۵ کیلومتر کشف کند. این روش کاوش غیر فعال در برابر جنگ الکتروینک بسیار موثر است و غیر قابل اختلال موثر.میگ ۲۹ کا میتوانند  تمامی تسلیحات قابل حمل توسط  میگ ۲۹ اس ام تی را حمل کند از این رو یک جنگنده کاملا چند منظوره است. همچنین میتوانند غلاف ناوبری فروسرخ پروازه شبانه،غلاف شناسایی برای پرواز شناسایی  با دقت ۲ متر در ۹۰ کیلومتر را با خود در جایگاه زیر ورودی هوایی موتور حمل کند

 

 

میگ ۲۹ کا دارای دو موتور ار دی ۳۳ ام کا بود ۲۰۰۰۰ پاوند رانش که دستکم ۱۵۰۰ پوند قدرت بیشتری را نسبت به نسخه پاییه تولید میکرد. برد انتقالی ان به سه مخزن سوخت به ۳۰۰۰ کیلومتر میرسید و میتوانسست تا دو مخزن سوخت خارجی بیشتر (دو مخزن زیر هر بال در مجموع پنج مخزن )را با خود حمل کند. برد انتقالی با ۵ مخزن به ۳۵۰۰ کیلومتر رسیده بود.این نسخه توان حمل غلاف سوخت رسانی یار به یار در مرکز بدنه برای سوخت رسانی یار به یار بود که این خود باعث شد تا میگ ۲۹ کا را به عنوان یک سوخت رسان تاکتیکی بر روی ناو هواپیمابر استفاده کرد. در این حالت این هواپیما با چهار مخزن سوخت خارجی(دو تا زیر هر بال)و یک غلاف سوخت رسان در زیر بدنه مجهز بود. این مدل نیز مانند اس ام تی/یوبی تی/کا /اس دی ،ام و ام۲ توان سوختگیری هوایی دارد.

5-کاربران

 

میگ-29 یکی از محصولات پرطرفدار شوروی می باشد که به بیش از 15 کشور جهان صادر شده است،که توانایی برخاستن از باندهای کوچک را در کنار مانورپذیری بالای خود داراست.

میگ-29 های ایران

 

در زمان شوروی میگ-29 جنگنده محبوبی به شمار می رفت و هم اکنون نیز از محبوبیت خاصی بین خلبانان روس برخوردار است اما در نظر مسئولان و مقامات بلند پایه روسیه ،میگ-29 جایگاه قبلی خود را ندارند ،از جمله دلایل می توان به دست یابی غرب به اطلاعات این جنگنده می باشد.نیروی هوایی آمریکا از کشور مولداوی حدود 21 فروند میگ-29 را خرید و در اختیار گرفت تا هم از خرید این جنگنده ها توسط دیگر کشورها مثل ایران جلوگیری کند هم از شیوه عملکردی این جنگنده برای مقابله با آن مطلع شود.

الجزایر: ۱۵ فروند در سرویس

جمهوری آذربایجان

بنگلادش: ۱۶ فروند در سرویس

بلاروس : ۴۱ فروند در سال ۲۰۱۴

بلغارستان

کوبا

چاد ۳ فروند از اوکراین

یمن ۱۸ فروند میگ-۲۹اس‌ام‌تی و یک فروند مدل یوبی‌تی (دوسرنشینه)

اریتره: ۷ فروند در خدمت

هند:

نیروی هوایی: ۶۷ فروند (سال ۲۰۱۴) که قرار است تمام آن‌ها به استاندارد یوپی‌جی ارتقا پیدا کنند.

نیروی دریایی: ۲۰ فروند میگ-۲۹کا (مدل ناونشین) در سال ۲۰۱۴

اسرائیل: از یک کشور ناشناس جهت عملیات آموزشی اجاره گرفته است.

ایران: ۳۰ فروند میگ-۲۹ آ، ۵ فروند میگ-۲۹ یوبی (از عراق حدود 5 فروند میگ 29 وارد ایران شد که سه تا از نمونه B و یکی هم از نمونه UB بود که مدل B به این دلیل که بسیار ضعیفتر از نمونه A در اختیار ایران بود به عنوان منبع قطعه یدکی استفاده شد ولی میگ 29 UB به خدمت نهاجا در آمد و در حال حاضر هم به انجام عملیات می پردازد)

قزاقستان: ۴۰ فروند

مالزی:۱۰ فروند که به زودی بازنشسته می‌شود.

میانمار: ۱۰ فروند در خدمت و ۲۰ فروند دیگر هم سفارش داده‌است.

کره شمالی: ۴۰ فروند در خدمت.

پرو

لهستان: ۳۶ فروند در خدمت

روسیه: ۲۳۰ تا ۲۹۱ فروند شامل ۳۰ فروند از مدل اس‌ام‌تی

صربستان

مغولستان : ۵ فروند در سال ۲۰۱۱ سفارش داده شد

سری‌لانکا

اسلواکی: ۲۱ فروند

سودان:۱۲ فروند

سوریه: ۱۹ فروند در خدمت ،در جریان جنگ داخلی سوریه یک فروند میگ-29 توسط شورشیان ساقط شد که بعد از آن روسیه قول ارسال10  فروند میگ 29- ام 2را به سوریه داد که فعلا معلوم نیست که میگ ها به سوریه تحویل داده شده است(نیاز به منبع)

ترکمنستان: ۲۴ فروند در خدمت

اوکراین: ۸۰ فروند در خدمت

ایالات متحده آمریکا ۲۱ فروند میگ-۲۹ در سال ۲۰۰۷ از مولداوی خریداری شد تا از فروش احتمالی آن به ایران جلوگیری شود. این میگ‌ها در اختیار مرکز ملی اطلاعات هوایی آمریکا گذاشته شدند. در صوری که شیوه عملکرد این جنگنده کشف شود برگ برنده‌ای برای خلبانان در رویارویی‌های احتمالی با میگ-۲۹ خواهد بود.

ازبکستان ۶۰ میگ-۲۹ در سال ۲۰۱۱ در خدمت است.

خلاصه مطالب

جنگنده برتری هوایی/چند منظوره میگ-29

سخت شرکت :میگ

کشور:شوروی

تعدادتولید :حدود 1600 فروند

وضعیت: فعال در حال تولید

کشور های استفاده کننده:روسیه،ایران،سوریه،مالزی،یمن و ...

خدمه:1 نفر در برخی مدل ها 2 نفر(معمولا ازمایشی)

تاریخ استفاده:در تاریخ 6 اکتبر 1977 اولین پرواز خود را داشت و در سال 1983 رسما وارد خدمت شد.

طول:17 متر 37 سانتی متر

عرض:11.4

ارتفاع:4.73

تسلیحات: توپ 30 م م GSh-30-1 با 100 تا 150 گلوله بسته به مدل

تا ۳۵۰۰ کیلو مهمات شامل ترکیبی از موشکهای هوا به هوای نیمه هدایت شونده راداری (SARH) and AA-8 "Aphid", AA-10 "Alamo", AA-11 "Archer", AA-12 "Adder", FAB 500-M62, FAB-1000, TN-100, ECM Pods, S-24, AS-12, AS-14.

 

 

در اینستاگرام همراه ما باشید