تحلیل و بررسی نسل جدید زرهی های روسیه

نسل جدید زرهی های روسیه،خرس های بی باک/قسمت اول تانک تی-14 آرماتا

نویسنده و گردآوری:علی گوهر صمیمی

نسل جدید زرهی های روسیه،خرس های بی باک

روس ها در پی رژه 9 می 2015 میلادی که تاریخ پیروزی ارتش شوروی بر آلمان نازی بود،فرصت را برای معرفی جدید ترین دستاوردهای نظامی خود،مغتنم شمردند و از تانک T-14 آرماتا، نفربر زرهی بومرنگ، زره پوش سنگین پیاده نظام T-15، نفربر و خودروی رزمی پیاده نظام کورگانتس 25 به صورت رسمی در جریان رژه رونمایی کردند،به طور کلی روسها  طرح(( پلتفرم های چند منظوره و مشترک زرهی)) را در نسل جدید خود به کار بردند.

نسل جدیدی که به طور کلی ،فلسفه طراحی خودروهای زرهی روسیه را پس از حدود نیم قرن تغییر داد،طرحی که به غربی ها فهماند که روسیه هنوز هم همان غول زرهی دوره شوروی است و تحریم و اختلافات بر سر قضیه اوکراین و مشکلات مالی هم هنوز نتوانسته عزم راسخ روسهارا صنایع نظامی من جمله در صنایع زرهی بخواباند.

براساس راهبرد اعلام شده از سوی وزارت دفاع روسیه، نیروی زمینی ارتش این کشور برنامه نوسازی خود را از طریق جایگزینی 70 درصد از تجهیزات موجود با پلتفرم های نسل جدید تا سال 2020 به اجرا در خواهد آورد که در این برنامه خودروهای زرهی نوین همچون آرماتا، بومرنگ و کورگانتس، نقش اساسی ایفا خواهند کرد،اما با توجه به مشکلات مالی احتمال این می رود که روسیه نتواند در مدت مقرر بتواند راهبرد خود را پیاده کند.

 

پلتفرم های چند منظوره و مشترک زرهی

از دهه 80میلادی، تعریف جدید و متفاوتی برای خودروهای زرهی مطرح شده و طرح های گوناگونی براساس آن به توسعه و ساخت رسید. در این تعریف یا مفهوم، خودروی زرهی به گونه ای طراحی میشد که قابلیت نصب سیستم ها و تسلیحات متفاوت و به تبع آن ایفای نقش های گوناگون و متعدد را داشته باشد به صورتی که بتوان مدل های متفاوت ساخته شده براساس یک پلتفرم مشترک را جداگانه و در قالب تعاریفی مستقل و مشخص همچون نفربر ، زره پوش پیاده نظام و ... دسته بندی کرد.

چنین پلتفرمی، براساس یک شاسی با طراحی و ایضا سیستم های پایه ای ( پیشرانه ، تعلیق و .......) مشترک ساخته میشود و با توجه به کاربری و نقش تعیین شده، سیستم ها و تجهیزات رزمی مختلفی (در قالب انواع برجک با تسلیحات متفاوت) بر روی آن نصب میگردد. بدین صورت خودروهایی رزمی با پلتفرمی مشترک اما با قابلیت ها و تعاریف متفاوت خواهیم داشت.

چنانچه روسیه به هر نحو بتواند پروژه جایگزینی خودروهای رزمی موجود با پلتفرم های نسل جدید را عملی ساخته و به صورت گسترده به اجرا درآورد ، ارتش این کشور اولین ارتشی در جهان خواهد بود که دارایی های زرهی خود را تحت چند پلتفرم مشترک و چند منظوره در می آورد.

برای این که بتوانیم به سهولت و برای جلوگیری از خستگی خوانندگان عزیز نسل جدید زرهی های روسیه را بررسی کنیم،به صورت تک تک به سراغ هر یک از این خودروها در موضوع بندی سایت رفته ایم.

«تانک تی-14 آرماتا»خرس فولادی بی باک

1-بررسی تانک

تی-14 را می توان توسعه یافته و درس گرفته از طرح های ناتمام و شکست خورده ای چون تی-95 ایگل و تی 99 دانست.تی-14 از طرح متداول تانک های روسی در دهه های گذشته فاصله گرفته که تجربه ای از جنگ جهانی دوم و برتری کمیت تانک های سبک تی-34 بر تانک های غول اما تنبل آلمانی و رویارویی و برتری تانک های کوچک و متوسط تی-62 و تی-55 در مقابل تانک های سنگین غربی مانند m-60 که فلسفه تانک با وزن و ابعد کوچک با مانور پذیری و تحرک بیشتر را پدیدار کرده بود، فاصله گرفته است،چون با گسترش علم و بیشتر شدن تهدیداتی چون توسعه پرتابه های مدرن ، موشک های ضدتانک هواپرتاب ، توپخانه های هوشمند و مهمات ضدزره متنوع،این سبک تفکر عملا به بن بست خورده است،از این رو طرح تی-14 طرح تازه و نو و جدید نسبت به طرح تی-72 که خود بر اساس طرح تی-64 بود، است.

در جریان رژه 9 مه 2015 نیروهای مسلح روسیه ، هفت دستگاه از اولین تانک های T-14 تولید شده در مقابل چشمان جهان رژه رفتند  در نگاه اول به این تانک،شکل برجک نامعمول  و با نیم رخ نسبتا بزرگ،است که توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند،روی این برجک یک توپ 125 میلیمتری 2A82A-1M سوار شده است،هر چند که قبلا تصور میشد روی این برجک توپ سنگین 152 میلیمتری نصب شده باشد،اما با این حال شکل برجک این امکان را می دهد که در نسخه نهایی بتوان توپ 152 میلیمتری را روی تانک سوار کرد.

خب بیشتر از این وارد تسلیحات این تانک نشده که هنوز دقیق مشخص نیست نشده و ابتدا بیشتر روی برجک و نحوه قرار گیری خدمه مانور می دهیم.

در تی-14 برجک بدون سرنشین بود  و خدمه به جلوی تانک در کپسول های زرهی منتقل شده اند،که این نوع طراحی در تی-14 دارای چند مزیت است:

مزیت نخست حذف خدمه از برجک و در نتیجه کوچک سازی برجک و نیاز کمتر به افزایش سطح حفاظت آن است در نتیجه وزن کاهش یافته ناشی از کوچک شدن برجک را میتوان به تقویت و افزایش سطح حفاظت شاسی اختصاص داد.

مزیت دوم امکان ساخت یک کپسول زرهی در درون شاسی (یک محفظه ایزوله) جهت جایگیری خدمه اس به اینصورت امکان جداسازی بخش سرنشین دار از دیگر بخش های تانک فراهم شده و سطح ایمنی و حفاظت خدمه خصوصا در برابر تهدید انفجار مهمات داخل تانک افزایش میابد.

مزیت سوم آن است که با کاهش ابعاد برجک و بی سرنشین کردن آن ، وظیفه بارگذاری از خدمه ساقط شده و بر عهده یک سیستم بارگذار خودکار قرار میگیرد در نتیجه تعداد خدمه به سه نفر کاهش میابد. البته نبود خدمه بارگذار و کاهش تعداد خدمه به سه نفر چیز غیرمعمولی نبوده و پیشتر نیز در تانک های روسی همچون تی 72 و تی 90 نیز صورت گرفته بود اما اینبار در قالب طرحی متفاوت ارائه شده است.

 

 

اما در مورد چیدمان خدمه تی-14 همانطور که اشاره شد ،سه خدمه شامل توپچی،راننده و فرمانده در کپسول های زرهی چند لایه  داخل شاسی تانک و مجزا از اتولودر تانک قرار گرفته اند که این کار باعث میشود تا خدمه از سطح ایمنی بالایی بهره ببرند و در صورت انفجار مهمات درون تانک ،آسیبی به خدمه نرسد،راننده در سمت چپ تانک و از یک صندلی به صورت خمیده استفاده می کند تا در همان حالت قادر به مشاهده جلو از طریق سایت های دیدبانی روی دریچه ی مخصوص خودش شود فرمانده نیز در سمت راست تانک قرار دارد و از طریق درچه های کار گذاشته شده روی سقف شاسی و از سیستم کنترل از راه دور مستقر روی برجک برای کنترل و دیدبانی استفاده کند،اما تا کنون مکان دقیق توپچی معلوم نیست.

 

 

2-تسلیحات

تامدت ها قبل از رونمایی این تانک،برجک تانک با سری پوشانده شده بود و برای خیلی ها معمابود،در همان حال گمانه زنی هایی در باره استفاده تانک از توپ 152 میلیمتری زده شده بود که با رونمایی از این تانک مشخص شد که تانک از توپ 125 میلیمتری جدید 2A82-1M استفاده می کند. این توپ بدون خان که در سال 2006 توسعه یافت نسبت به توپ 2A64M تانک T-90 دارای 20 درصد بهبود در دقت آتش و 1.7 برابر بهبود در پخشش زاویه ای شلیک (Fire Angular Dispersion)درصد بهبود میباشد . اما به جرات میتوان گفت مهمترین مشخصه اعلام شده از این توپ ، دارا بودن سرعت دهانه (و به تبع آن انرژی دهانه بالاتر) گلوله 1.17 برابری نسبت از توپ 120 میلیمتری L55 شرکت رین متال که در تانک لئوپارد 2A6 استفاده شده ، میباشد که با در نظر گرفتن سرعت دهانه توپ L55 ، توپ 2A82-1M دارای سرعت دهانه تخمینی 2047.5 متر بر ثانیه میباشد. آرماتا همانند نسل های پیشین خود از بارگذار خودکار استفاده میکنند که نرخ آتش 10 تا 12 گلوله در دقیقه را فراهم میکند ، برد موثر نفوذ این توپ توسط منابع 8 کیلومتر تخمین زده شده است.

یک ویژگی نامتعارف توپ این تانک حذف تخلیه کننده دود شلیک (Fume Extractor) از لوله توپ میباشد، در اکثر تانک های امروزی از تخلیه کننده های دود شلیک توپ برای جلوگیری از ورود توپ به داخل محفظه خدمه تانک استفاده میشود اما بنظر میرسد با انتقال بخش خدمه تانک از برجک به Hull و بدون سرنشین بودن برجک تانک آرماتا ، نیازی به تخلیه کننده دود نیز از بین رفته است.

البته همانطور که اشاره شد هنوز دقیقا مشخص نیست که توپ 125 میلیمتری یا توپ 152 میلیمتری روی این تانک نصب میشود،که با توجه به ابعاد برجک بدون سرنشین و طراحی خاصش بعید به نظر نمی رسد.

مدل حدس زده شده درباره تانک قبل از رونمایی

در مورد تسلیحات ثانویه این تانک قبل از رونمایی،شایعه بود که تانک از توپ 30 م م برای پدافند هوایی استفاده می کند که در نمونه های به نمایش گذاشته شده،نه خبری از توپ 30 م م بود و نه خبری از مسلسل هم محور با توپ،و تنها روی برجک ،مسلسل 7.62 م م کنترل از راه دور به همراه سایت دیدبانی فرمانده دیده شد. که مشخص نیست بدلیل موقتی بودن نصب توپ 125 میلیمتری روی برجک و تعویض آن با نمونه 152 میلیمتری صورت گرفته است یا اساسا نیاز به مسلسل موازی مرتفع گردیده است.به احتمال زیاد در نسخه نهایی تانک به دو توپ 30 میلیمتری یا مسلسل 7.62 م م  مجهز شود.ضمن اینکه سیستم های هواشناسی،آنتن اتباط ماهواره ای،گیرنده سیستم GLONASS خط داده و آنتن رادیویی همگی روی برجک ظاهری شلوغ به مانند تمامی تانک های روسی پیشین داده است.

سیستم کنترل آتش و سلاح این تانک دارای دو مجموعه نظارت و هدفگیری مستقل برای توپچی است (اصطلاحا سیستم کنترل آتش دوکاناله). سیستم نظارت و هدفگیری توپچی در سمت چپ بخش جلویی برجک و سیستم نظارت و هدفگیری دید وسیع (پانورامیک) فرمانده در سمت راست بخش فوقانی برجک قرار گرفته اند. برخورداری از دو مجموعه مستقل نظارت و هدفگیری ، قابلیت شکارچی- قاتل(Hunter-Killer)  را برای تانک فراهم میکند. در این قابلیت ، فرمانده و توپچی به صورت همزمان و مستقل امکان جستجو و کشف اهداف را دارند و در صورت کشف هدفی با اولویت مقابله بالاتر ، فرمانده امکان به دست گرفتن کنترل سلاح و مقابله با آن به صورت مستقل از توپچی را خواهد داشت. مزیت این کار در افزایش قابلیت مقابله با اهداف و کاهش مدت زمان این کار است. حفاظت زرهی این تانک با نصب ترکیبی از صفحات زرهی واکنشگر ، کامپوزیتی و قفسی تامین میشود.

گلوله گذار اتوماتیک (اتولودر)

یکی از بزرگترین ضعف های تانک های روسی اتولودر پیچیده و امنیت کم آن بوده است که در طراحی جدید سعی شده این مشکلات مرتفع گردد .طراحی جدید و بزرگ برجک تانک آرماتا از نظر تئوریک فضای لازم برای استفاده از هر دو نوع اتولودر چرخ و فلکی یا زنجیری را برای تانک آرماتا فراهم میکند ، اما اگرچه هیچ اطلاعات رسمی درباره نوع گلوله گذار یا مشخصات آن منتشر نشده است ، انتظار میرود آرماتا از نسخه تغییر یافته و ارتقا داده شده ی اتولودر چرخ و فلکی که در تانک T-95 نیز بکار گرفته شده بود، استفاده کند.

در یک گمانه زنی درباره سیستم اتولودر آرماتا ، استفاده از دو چرخ و فلک در سیستم اتولودر بدلیل ابعاد بزرگ گلوله های 152 میلیمتری نیز مطرح گردیده است.

 

 

3-زره و حفاظت تانک

در گذشته تانک های روسی به دلیل کوچک بودن و وزن پایین نسبت تانک های غربی ،از زره ضعیف تری برخوردار بودند و تانک های حال حاضر ارتش روسیه اعم از تی-72 و تی-80 و تی-90در مقابل طیف وسیعی از سلاح های ضد تانک غربی آسیب پذیر بالایی  دارند،که روسهارا مجبور به ساختن زره های واکنشی چون سری ماژولار کنتاکت که اکثرا روی تانک تی-72 و تی-80 و تی-90 نصب میشوند و گسترش سیستم های حفاظت فعال (APS) کردند.

با این حال هم تانک های روسی از نظر حفاظت چندین پله پایین تر از تانک های غربی قرار داشتند و تنها در نسخه های آخر تانک تی-90 من جمله تی-90 اس ام (یا ام اس) است با اضافه کردن نسل جدید زره واکنشی با نام زره واکنشگر انفجاری Relict و تغییرات گسترده  شاهد سطح حفاظت بالایی در حد تانک های غربی شاهد بودیم.

در مورد زره تانک آرماتا  ،باید گفت که این تانک یک زره ترکیبی  موسوم به به 44S-SV-SH استفاده میکند که در سالهای اخیر توسط انستیتو تحقیقاتی فولاد (NII Stali) توسعه یافته است. جنس این زره ترکیبی از کربن ، کاربید و عناصر اصلی آلیاژ کامپوزیت میباشد که استفاده از موادی چون کربن باعث کاهش وزن زره ، کاهش 15 درصدی قطر زره و نتیجتا کاهش وزن کلی تانک آرماتا به 48 تن گردیده است از ویژگی دیگر این زره حفظ قابلیت های فیزیکی و حفاظتی آن در دماهای بسیار پایین است که امکان استفاده عملیاتی از آنها در مناطق بسیار سردسیر از جمله قطب شمال که بدلیل منابع نفتی، در سالهای اخیر به محل نزاع و تنش میان روسیه و غرب تبدیل شده است، را فراهم میکند.

ورقه 25 میلیمتری زره کامپوزیت 44S-SV-SH در جریان تست با مهمات 12.7 میلیمتری 

 

اما در باره زره های ماژولار باید گفت که روسها سنت شکنی نکردند و از زره های ماژولار در طرح تانک استفاده کردند(همانطور که در تمام تانک هی قبلی خود از زره واکنشی بهره بردند)،اما با یک تفاوت اینکه از زره ماژولار واکنشی در قالب طرح پایه در تانک استفاده شده است برخلاف اینکه به صورت پنل به تانک اضافه میشد. جدیدترین زره واکنشی انفجاری موسوم به Malachite نیز برای افزایش حفاظت استفاده میکند این زره واکنشی بر پایه زره واکنشی Relict  که قبلا روی تانک های تی-90 اس ام نصب شده بود ،ساخته شده است .

این زره در چند نمونه از جمله نمونه های شماره 4 ، 5 و 6 از پروژه آزمایشی و محرمانه Object 187 از جمله نصب و تست گردیده است.

 

گفتنی است در نمونه شماره 4 از پروژه Object 187 ، صفحات زره واکنشی Malachite نصب شده از نوع تیتانیوم جامد و در نمونه های شماره 5 و 6 از نوع فولاد بوده اند، مشخص نیست زره واکنشی آرماتا سرانجام از نمونه با صفحات تیتانیومی استفاده نموده است یا فولادی. در تصاویر منتشره از تانک آرماتا در جریان رژه 9 مه ، پنل های زرهی واکنشی بصورت فشرده در بالای برجک تانک نصب شده اند هرچند طرفین برجک ظاهرا فاقد زره واکنشی هستند، در بخش بدنه (Hull) تانک ، دو سوم جلوی بدنه با زره ماژولار و تکه دوزی شده (مشخص نیست نوع آن پسیو ، واکنشی یا هردو است) پوشانده شده و یک سوم عقب بدنه (محل قرار گیری موتور و مخازن سوخت داخلی) با زره توری پوشانده شده است.

اما در بخش سیستم حفاظت دفاع فعال(APS) این تانک از سیستم جدید حفاظت دفاع فعال موسم به افغانیتAFGHANIT مشابه نسخه قبلی موسوم به Arenaاستفاده می کند که پرتابه های کوچک آن را روی برجک و پرتابه های بزرگی آن را در زیر برجک مشاهده کرد که این سیستم به صورت اقدامات متقابل عمل کرده و در اصل برای این طراحی و روی این سری نصب شده تا بتواند در برابر موشک های نسل سوم و نسل چهارم همانند موشک های هدایت مستقیم هلفایر، TOW و BILL، Brimstone، JAGM، جاولین یا اسپایک که یا از کنار به تانک نزدیک می شوند و یا از بالا و این سیستم با از کار انداختن حسگر های فیوز انفجاری موشک ها، آنها را نابود می سازد.

پرتابه های بزرگ سیستم دفاع فعال در زیر برجک

پرتاب گر های بزرگ سیستم افغانیت باارایش دو مجموعه پنج تایی در هر دوسو به صورت افقی زیر برجک تانک قرار گرفته اند و بدین تریب می تواندد تا 120 در بجه روبه وی تانک را پوشش دهند،پرتابه ها به صورتی برنامه ریزی شده اند که در صورتی خطری از پشت و عقب تانک را تهدید کرد به محض دریافت اخطار، به سرعت برجک را به سمت تهدید بر می گرداند و به سیستم دفاع فعال اجازه می دهد تا تهدید را برطرف نماید.

تی-14 به علاوه به چهار پرتاب گر کوچک نیز مجهز است که دوتای آنها به صورت افقی روی برجک قرار دارد و ظاهرا متحرک است و دو تای دیگر عمودی جا گرفته اند که این پرتابه ها احتمالا برای شلیک پرتابه های دودزا به منظور مختل کردن قفل لیزری یا سیستم افغانیت به کار می رود.

تی-14 برای شناسایی و مقابله با تهدیدات موشکی به دو سری سیستم حسگر تدافعی مجهز است.این دو حسگر بصری-فروسرخ بزرگ ومبتی بر گیرنده اخطار لیزری (همانند گیرنده اخطار قفل لیزیر جنگنده ها)،در جلوی برجک نصب شده اند و می توانند تا 180 درجه حلوی تانک را پوشش دهد.البته یک رادار احتمالا آرایه فازی کوچک محدوده کامل 360 در جه اطراف تانک را پوشش می دهد و به این ترتیب امکان شناسایی تا 40 هدف زمینی  و 25 هدف هوایی را داراست.

 

4-سیستم تعلیق و موتور تانک و اجزاء

 

این تانک برخلاف خانواده تی-72 و 90 از ترکیب 7 چرخ با کفشک های لاستیکی برای تردد بهتر و فرسودگی کمتر استفاده می کند و 4 چرخ برای متصل به سیستم تعلیق هستند و شنی ها و چرخها از جنس فولاد می باشند.
یشرانه این تانک به گفته منابع مختلف از نوع دیزلی توربوشارژ مدل A-82-2 است که قابلیت تولید توانی برابر با 1500 اسب بخار را دارد اما به دلایلی از جمله کاهش مصرف سوخت  (و نتیجتا افزایش برد) ، این توان به 1200 اسب بخار محدود شده است.پیشرانه با کشیدن هوا (با استفاده از دستگاه های مخصوص) به سمت داخل خنک می شود که سیستم های خنک کننده و اگزوز، دقیقا زیر زره های منحرف شده به سمت پایین و در قسمت جلو قرار گرفته اند.تانک تی ۱۴ برای حفاظت از قسمت تجهیزات و همینطور موتور در برابر راکت های RPG که در عقب قرار گرفته، از زره های قفسه ای در آن بخش استفاده می نماید که مهمترین دلیل برای این کار، یعنی خالی گذاشتن آن قسمت ها، کشیدن هوا به سمت داخل و همینطور خارج کردن دود اگزوز می باشد. باک سوختی خارجی (برای مسافت های طولانی) درست در کنار موتور نصب شده است که حفاظت آن به جز بالا، تامین شده است.

در آخر لازم به ذکر است که تانک آرماتا مشابه دیگر تانک های روسی از سیستم تعلیق میله پیچشی  (torsion bar)برخوردار است.

5-چشم انداز

 

در رژه روز 9 می تنها هفت نمونه از این تانک به نمایش رامد که نشانگر آن است خط تولید این تانک اماده است،طبق برخی منابع،تاکنون سفارش 2300 عرداه تی-14 داده شده است که قرار است تا سال 2020 تحویل نیروهای روسی گردد،هم چنین با توجه به توانایی های بالا این تانک،و با توجه به بروزرسانی های تانک های غربی،احتمال این که این تانک به بازار خوبی برخورد است مگر این کشورها با قیمت یحتمل بالای این تانک کنار نیایند،البته به ادعای روسها سفارش دهندگان خارجی  در صف ایستاده اند، زیرا  آنها بخوبی  درک می کنند که روسیه با ساخت این تانک  تمام کارخانه های بزرگ تانک سازی را  پشت سر گذاشته است!!!

 

----------------------------------------------------------------------------------

گردآوری :علی گوهر صمیمی

اختصاصی اوج آرمی و راسخون و دانشنامه دفاعی

کپی برداری تنها با ذکر منبع مجاز می باشد در غیر این صورت کپی برداری شرعا حرام می باشد

----------------------------------------------------------------------------------

منابع و مآخذ

وب سایتها:

زرهی ایران

انجمن وب سایت میلیتاری

گروه دفاع و امنیت مشرق نیوز

رادیو سپوتنیک

مجله:

دو هفته نامه دانستنیها ،شماره 130، 16 خرداد 1394 صص46 و 47

---------------------------------------------------------------------------------------

پیوند

وب سایت سازنده  شرکت اورال واگن زاود