تانک تی-90

تحلیل و بررسی تانک تی-۹۰ ویرانگر خفته را در ادامه مطلب بخوانید

تانک تی-۹۰

تانک تی-۹۰ یکی از تانک های نشات گرفته از تانک تی-۷۲ و یکی از اولین تانک های نسل سوم زرهی روسیه است که در آن شاهد ارتقا قدرت آتش، حرکت و انتقال و زره می باشیم ولیکن هنوز فلسفه شوروی مبنی بر تانک هایی با جثه و برجک کوچک را حفظ کرده است.

۱-توسعه

با فروپاشی شوروی،روسیه که وارث اصلی تجهیزات شوروی بود وارد یک دوره هرج و مرج مالی و فساد شد که به اقتصاد این کشور صدمه جدی وارد کرد،تاثیر این صدمات در بخش صنایع نظامی نیز مشهود بود،از این رو روسیه اعلام کرد که سیاست تولید دو یا چند تانک همزمان را کنار خواهد گذاشت و وفقط به تولید یک تانک اکتفا می کند.

دو شرکت سازنده تانک تی-۷۲ و تی-۸۰ نیز با اعلام سیاست جدید دست به کار شدند،شرکت نیزلی تاجیل با ارتقا تانک -۷۲ که شامل تغییراتی در سیستم آتش و سیستم اتولودر و زره و دیگر ارتقاء ها بود تانک تی-۷۲ بی را طراحی کرد ،کمیته طراحی کارتسف ، وندیکف در کارخانجات واگنکا نیز روی طرح تی-۷۲ کار کردند، طرح تی-۹۰ مبتنی بر طرح تی-۷۲ بی ام بود و از برخی تجهیزات تی-۸۰ یو بهره می برد که به ساخت تی-۹۰ منجر شد که دلیل نام گذاری تی-۹۰ را عملکرد بد تانک تی-۷۲ در عراق می توان دانست. در واقع تی-۹۰ نمونه اساسی و سنگین ارتقاء و مدرنیزه شده تانک تی-۷۲ بی ام به حساب می آید.

با رژه ۷۰ سالگرد پیروزی شوروی بر آلمان(در سال ۲۰۱۵) ،روسیه از نسل جدید خودروهای زرهی خود،من جمله تانک آرماتا که جایگزین تی-۹۰ در صفوف زرهی خود بود رونمایی کرد،واقعیت این است که تی-۹۰ به عنوان تانک موقت وارد ارتش روسیه شد تا این کشور بتواند بر روی دیگر طرح های زرهی خود کار کند وبه کادر زرهی روسیه نیز اطلاع داده شده بود که قرار است یگان های زرهی این کشور با تانک تی-۱۴ یا آرماتا نوسازی شود.

تی ۹۰ در کنار تی۱۴ آرماتا

۲-بررسی

خصوصیات تانک T-90 ، همانند تانک های قدیمی تر روس ها می باشد. این تانک دارای یک برجک شیبدار است که در وسط بدنه قرار می گیرد. این ویژگی به همراه پدافند عامل و غیرعامل که تانک از آن بهره می برد باعث گردیده که تانک T-90 ، در صورتی که به صورت عاقلانه به کار گرفته شود به یکی از ایمن ترین تانک های جهان در مقابل حملات هوایی و زمینی تبدیل شود.تانک به مانند دیگر تانک های روسی دارای سه خدمه است.

راننده درجلو از طریق دریچه در بالای سر خود وارد تانک می شود و از طریق یک چشمی به بیرون دید دارد و پیرسکوپ راننده مجهز به چشمی  دید شبانه TVN-5 است.

توپچی و فرمانده در برجک جای دارند و از طریق دریچه بالی سرشان وارد تانک میشود و دارای سامانه کنترل اتش دیجیتال است که اجازه درگیری را تا  برد ۵ کیلومتری را به تی ۹۰ میدهد و میتواند با اهدافی با سرعت ۳۵ کیلومتر بر ساعت درگیر شود. تی ۹۰ توان درگیر با اهداف متحرک و ثابت در حالت متحرک و ثابت را دارد .فرمانده از  دو چشم PNK-4S است که به سامانه دید پانورماتیک TKN-4S   در بالای  سرش روی تانک بهره میبرد که میتواند با ان دست به کنترل مسلسل ۱۲٫۷ م م از درون تانک بزند . همچنین میتواند به وسیله سایت خود از مسلسل خود بر علیه اهداف هوایی همچون بالگردها بهره ببرد.نسخه در خدمت روسها فاقد سامانه دید حرارتی نسل دوم برای فرمانده است و فرمانده دارای  سامانه دید شبانه غیر فعال نسل اول است و برد کشف هدف در شب برای ان حدود ۷۰۰ متر است.همچنین فرمانده نیز توان شلیک و استفاده از توپ اصلی را دارد.

 

جنگ افزارهای تانک

به مانند تمامی تانک های شوروی از تی-۶۴ به بعد ،تانک از یک سیستم اتولودر چرخ فلکی با سرعت لود ۵ الی ۸ ثانیه بهره می بردخشاب چرخفلکی که به شکل یک سینی زیر برجک قرار دارد دارای دو ردیف  است که در ردیف بالا خرج  و در ردیف پایین مهمات است(در تمامی تانک های که از این توپ استفاده میکنند خرج پرتاب از مهمات جدا است).

 

۲۲گلوله در درون خشاب اصلی قرار می گیرد،توپ این تانک نیز توپ ۱۲۵ میلی متری ۲A46M است که توانایی استفاده از طیف گستره تسلیحات چون گلوله های شدیدالانفجار نظیر ۳BK21B (با لایه اورانیوم ضعیف شده)، ۳BK29 (با توانایی نفوذ ۸۰۰ میلیمتری درون زره) و ۳BK29M (با سر جنگی سه مرحله ای) را به تانک میدهد.

تانک ۴۳ گلوله را حمل میکند که ۲۲ گلوله در خشاب و ما بقی در بدنه  و برجک ذخیره  میشود.

توپچی در نسخه A این تانک با استفاده از سیستم آتش۱ ای ۴۳ شامل سایت نشانه گیری ۱ جی ۴۶ لیزری می تواند موشک هدایت لیزری با برد ۸۰۰۰ متر و دقت بالا بهره ببرد،از دیگر سیستم های این سامانه می توان به آلت نشانه روی گرمایی TO1-KO1 دارای برد ۱٫۲ تا ۱٫۵ کیلومتری تشخیص هدف و نمایشگر PNK-S فرمانده اشاره کرد.خود سیستم ۱A43 نیز شامل آلت نشانه روی/ فاصله یاب با کانال هدایت موشک، اندازه گیر هم چنین تانک مجهز به یک سیستم قفل کننده و انتخاب هدف لیزری با نام TSHU-1-7 SHTORT1 می باشد. این سیستم ، دارای یک فاصله یاب لیزری است که می تواند فاصله ادوات و حتی موشک ها و گلوله های شلیک شده به تانک را تخمین بزند.

از دیگر ویژگی های این تانک می توان به سیستم تنظیمات فیوز اشاره کرد که به تانک این اجازه را میدهد تا گلوله های ۳OF26 شدیدالانفجار ترکش دار را در فاصله ای خاص منفجر کند. این خاصیت را می توان با استفاده از سیستم مسافت یاب لیزری تانک بهبود بخشید، برای مثال این گلوله زمانی که به سمت یک بالگرد شلیک می شود، ۲ متر قبل از اینکه به بالگرد اصابت کند، منفجر می شود و با این کار ترکش ها به تمامی نقاط بالگرد خواهند رسید. حداکثر برد این گلوله ها ۱۰ کیلومتر است.

سلاح ثانویه این تانک یک مسلسل سنگین ۱۲٫۷ میلیمتری کالیبر ۵۰ NSV هدایت خودکار ضد هوایی است که می تواند روی جایگاه مخصوص فرمانده نصب شود ،به صورت موازی لوله تانک یک مسلسل PKMT کالیبر ۳۰ یا ۷٫۶۲ میلیمتری با وزن ۱۰٫۵ کیلوگرم و بسته های ۲۵۰ تایی نصب شده است.

زره

در بخش زرهی،بخشی از حفاظت تانک مربوط به طراحی برجک و بدنه شیب دار است،خود زره تانک نیز به دو لایه تقسیم می شود،لایه اول پوسته بدنه و پوسته برجک با هسته فولادی با قرار دادن بخش های کامپوزیتی متشکل از تکه ها و قطعات زرهی درون مواد و همینطور لایه های آلومنیومی و پلاستیکی جلوی برجک دارای شیب +۳۵ و -۳۵ می باشدالبته لازم به ذکر است که لایه های نیمه فعال زره سرامیکی با نرخ بالای حفاظت روی این تانک ها به عنوان پوشش زرهی نصب می شوند. در نسخه های داخلی، یک ترکیب خاص و تقریبا پیشرفته از زره ها روی برجک نصب می شوند.

تی-۹۰ اندر ازمایشات که گشته است آبکش

 

بخش دوم زرهی ،زره واکنشی کنتاکت-۵ می باشد،بدنه نیز از هسته فولادی تشکیل شده لایه های زره کنتاکت-۵ (کنتاکت ۵ روسها در T-90 های صادراتی حفاظت سطح ۱٫۲ (۲۰ درصد) در برابر گلوله های انرژی جنبشی (APFSDS) و ۱٫۷- ۱٫۸ (۷۰ درصد) نیز در برابر گلوله های انرژی شیمیایی (Tandem HEAT) فراهم می کند.)روی بدنه سوار شده است. همنیطور بلوک های زرهی ERA به تانک این خاصیت را می بخشند که شکل برجک به صورت خاصی زاویه دار گردد و از دیگر تانک ها به راحتی متمایز شود. زره های ERA روی سقف برجک مجتمع شده اند که حفاظت نسبتا خوبی را در برابر سلاح هایی که از هوا به زمین می آیند (مانند جاولین) را فراهم می سازد. روی برجک، زره های خاصی تعبیه شده است که که از جنس استیل می باشند که شامل مواد توپُر کامپوزیتی روسی است که به صورت ساندویچی میان زره لایه بالایی و لایه پایینی نصب می شوند. با بررسی های صورت گرفته روی زره کامپوزتیتی، به این نتیجه رسیده اند که این زره علاوه بر وزن سبکی که دارد، حفاظت نسبتا خوبی را فراهم می سازد که در برابر استفاده ی فقط آلومنیومی بسیار موثر و کاربردی است.البته در مدل های آخر تانک از زره جدید K-6 یا کاکتوس-۶ استفاده شده که از خانواده زره های واکنشگر انفجاری یا ERA است و به صورت بلوک های زرهی در قسمت جلوی بدنه و همینطور بالای برجک مورد استفاده قرار می گیرند.(همانند چیدمان بلوک های کنتاکت)

چیدمان و طراحی برجک تی -۹۰ همانطور که مشاهده می کنید تی ۹۰ تنها از روبرو از زره خوبی بر خوردار است و از کنارها و پشت برجک بسیار آسیب پذیر است.

به جز لایه های حفاظت زرهی تانک دارای یک محفظه لیزری هشدار دهنده(Shtora-1) می باشد که در صورت قفل شدن غلاف لیزری جنگ افزارهای دشمن روی تانک ، به خدمه تانک هشدار داده می دهد. تانک دارای ۲ اخلالگر الکترو اپتیکالی است که بر روی سیستم های کنترل کننده جنگ افزارهای هدایت شونده دشمن پارازیت می اندازد و به صورت موازی ، در دوطرف لوله توپ قرار گرفته است. جیمر های مادون قرمز TShU1-7 EOCMDAS، خطوط فرماندهی درون خط دید سیستم های هدایت پذیر را مختل می کنند تا موشک های ضد تانک هدایت شونده به تانک برخورد نکند. لانچر های نارنجک انداز های دودزا نیز دقیقا درست پس از آنکه اشتورا فهمید که توسط لیزر علامت گذاری شده، به سمت اطراف پرتاب می شوند تا دود حاصله مانع از ادامه ی هدف گیری گردد.

سیستم اشتورا به صورت دو چشم در کنار توپ تانک دیده می شود.

 

از بخش های حفاظتی تانک دیگر می توان،بخش حفاظت از سیستم اتولودر اشاره کرد،در تانک های تی-۷۲ و تی-۸۰ حفاظت از سیستم اتولودر بسیار پایین بود ودر صورت نفوذ مهمات باعث انفجار و کشته شدن خدمه میشد،در تی-۹۰ تلاش شده با نصب زره واکنش دهنده در دو طرف بدنه با افزایش زره تانک جلوی نفوذ مهمات را به درون تانک بگیرند ، اما مهمات یدکی که در داخل برجک نگهداری می شوند ، همچنان در معرض خطر کوک آف هستند و کمترین اثر انفجاری که وارد برجک شود ، سبب انهدام مهمات تانک می شود.

محل ذخیره مهمات در تی-۹۰وگسترده بودن آن در سطح شاسی ضعف مهمی است که در صورت نفوذ کوچکترین اثری از مهمات ضد زره باعث انفجار تانک میشود.

همچنین تانک دارای چهار هشدار دهنده لیزری با پوشش ۳۶۰ درچه است که به صورت خودکار میتواند دست به راه اندازی نارنجک اندازهای دود زا برای شکستن قفل موشک های لیزری  شود. تانک دارای شش نارنجک انداز دود زا در هر سوی بدنه است .

همچنین تانک درای یک سامانه اتش  خاموش کن است که میتواند بخش خرج پرتاب و مهمات ها روی صفحه گردان خشاب توپ را پوشش دهد تا تانک در صورت نفوذ مهمات به درون تانک دچار اتش سوری نشود اما همانوطر که در بالا اشره شد مهمات ذخیره در داخل برجک بسیار اسیب پذیر است و این سیستم مهمات ذخیره ای را شامل نمی شود

با این همه باز هم تی ۹۰ از روبرو  بدنه و برجک زره قابل قبولی دارد ولی از دو طرف بدنه و برجک به خصصو پشت برجک و کناره های بدنه دارای میزان مقاومت کمتری و گاه بسیار کم است که این  مورد همواره در تانک های شرقی وجود داشته.

موتور

T-90  از سه موتور مختلف استفاده میکند:
۱- موتور ۱۲ سیلندر توربو دیزلی V-92 با قدرت ۱۰۰۰ اسب بخار ، می تواند به تانک سرعتی معادل ۶۵ کیلومتر در ساعت در جاده و ۴۵ کیلومتر در ساعت در سطوح غیرجاده ای دهد.
۲-  موتور ۱۲ سیلندر V-84MS با قدرت ۸۴۰ اسب بخار پیستونی چهار زمانه.
۳- موتور ۱۲ سیلندر گازوئلی V-96 با قدرت ۱۲۵۰ اسب بخار.
در مجموع ۱۶۰۰ لیتر سوخت را این تانک می تواند حمل کند که منابع آنها با زره های مناسب محافظت می شوند. به طور خلاصه تانک T-90 را می توان آمیزه ای از تکنولوژی ، قدرت و سرعت نامید.

۳-مدلهای مختلف

تی۹۰: نسخه نخستین تولید در سال ۱۹۹۲  که ابجکت  ۱۸۸ نیز گفته شده است  که دارای  موتور ۸۴۰  اسب بخاری . گفته شده توان درگیری در برد ۵۰۰۰ متری را نیز دارد ولی در ازمایشت معلوم شد وبرد واقعی درگیری نصف این میزان است.همچنین این نسخه  دارای نسل اول دید حرارتی برای توپچی بود. در نهایت ۱۲۰ عراده از این نمونه تحویل ارتش روسیه شد.

T90k:نسخه فرماندهی.

تی ۹۰ ای: نسخه تولید برای ارتش روسیه که در بالا به ان اشاره شد. بیش از ۸۰۰ عراده از این مدل برای ارتش روسیه ساخته شده است برجکاین مدل از طریق ریخته گری یا Casting مجهز شده است. نسخه ی جدید ساخته شده را به افتخار سرپرست طراحان و توسعه دهندگان این تانک، Vladimir Potkin، Vladimir نامیدند.

تی ۹۰ اس: نسخه صادراتی تی ۹۰ ای.این نسخه مجهز به موتور ۱۰۰۰ اسب بخاری است  و سامانه دید حرارتی نسل دوم  با برد بیشتر ساخت فرانسه برای توپچی .این نسخه  فاقد سامانه چشم قرمز برای فریب موشک است.

تانک T-90M Bhishma: نمونه ی مدرنیزه ی T-90S خریداری شده از روسیه است که کشور هند با کمک متخصصین روسی و فرانسوی، یک سری برورسانی های تقریبا سنگینی را روی آن اجرا کردند. (Bhishma نام یک استوره ی شکست ناپذیر هندی در افسانه ی مهاباراتا است) تانک های جدید با سایت های حرارتی ساخت تالس فرانسه به نام Catherin-FC است و همچنین زره کنتاکت ۵ روسها K5 مجهز می شوند. کنتاکت ۵ روسها در T-90 های صادراتی حفاظت سطح ۱٫۲ (۲۰ درصد) در برابر گلوله های انرژی جنبشی (APFSDS) و ۱٫۷- ۱٫۸ (۷۰ درصد) نیز در برابر گلوله های انرژی شیمیایی (Tandem HEAT) فراهم می کند. البته لازم به ذکر است که لایه های نیمه فعال زره سرامیکی با نرخ بالای حفاظت روی این تانک ها به عنوان پوشش زرهی نصب می شوند. در نسخه های داخلی، یک ترکیب خاص و تقریبا پیشرفته از زره ها روی برجک نصب می شوند که در نسخه ی موجود در هند یعنی T-90 Bhishma نیز نصب شده اند. در برخی از آزمایشات انجام شده روی این تانک، با حضور یک سری نمایندگان دولت و ارتش، در فاصله ی ۲۵۰ متری، یک گلوله ی M829A2/KEW-A2 APFSDS بر روی تانک T-90S قفل کرد و به سمتش شلیک شد که روی این تانک ها با وجود اینکه زره های توکار ERA کناکت ۵ موجود نمی باشد، با احتساب اینها، باز هم به داخل تانک نفوذ نکرد و حفاظت خوبی را برای تانک فراهم نمود. البته این کار بزرگترین دلیل هند برای خریدن تانک های T-90 Bhishma برای ارتش محسوب می گردد.

در آپریل سال ۲۰۰۸، ارتش هند برای مهندسین کمپانی های Rafael، BAE Systems، Raytheon، Rosoboronexport، Saab، و IBD Deisenroth درخواستی مبتنی بر کمک در ساخت یک سیستم حفاظت فعال برای تانک T-90S Bhishma به آنها ارسال کرد. هند میان این شرکت ها مزایده ای برگذار نمود که برنده می توانست آن سیستم را برای تانکهای هندی با ارزش قرارداد ۲۷۰ میلیون دلار، بسازد. کمپانی سوئدی Saab با سیستم حفاظت LEDS-150 پیروز این مزایده گردید.

 

T-90SK: نسخه فرماندهی T-90S.

تی ۹۰ ای ام: یک بسته ارتقا برای تی ۹۰ ای که شامل  تغییر سامانه اتش، تغییر سایت دید فرمانده با یک سامانه دید  پانورماتیک  با دید حرارتی نسل سوم مجهز به یک مسلسل۷٫۶۲ م م کنترل شونده از  درون برجک. همچنین این نمونه دارای موتور ۱۱۳۰ اسب بخاری جدید است. همچنین زره تانک از کنتاکت ۵ به زره نسل سوم Relikt که میزان مقاومت ان در برابر خرج گود و انرژی جنبشی دو برابر  کنتاکت۵ است

تی ۹۰ اس ام: نسخه ای که شباهت بسیار به تی ۹۰ ای ام دارد.این نمونه در سال ۲۰۱۱  میلادی به نمایش گذاشت و ۱٫۵ تن سنگینتر  است. این نمونه تلاشی برای افزایش بقاپذیری تی ۹۰ در میدان جنگ است،در این نسخه به برجک یک محفظه اضافه شده و ۱۸ گلوله نیز در محفظه پشت برجک ذخیره می شود.تی۹۰ اس ام دارای  یک دید پانورماتیک  برای فرمانده با دید حرارتی نسل سوم است که از درون برجک اجازه هدایت یک مسلسل ۷٫۶۲ م م با برد ۱۵۰۰ متر را از طریق یک مانیتور را میدهد. این مسلسل را میتوان در روز و شب به خوبی استفاده کرد و برای جنگ شهری بسیار موثر است. این دید پانورماتیک  با پوشش ۳۱۶ درجه توان پوشش ۴۵ درجه رو به بالا و و ۱۰ درجه رو به پایین.دلیل عدم پوشش کامل دید پانورماتیک این است که در نهایت پاییه مسلسل ۷٫۶۲ م م در پشت سر ان است.این سایت توان تعقیب خودکار اهداف را دارد. توپچی دارای سایت اتش جدید است که اجازه اتش تا برد ۳۵۰۰ متری را با دقت بالا در روز میدهد . تی ۹۰ ام اس دارای زره جدید RELIKT است. این زره به شدت حفاظت تانک را بالا برد و  میتوان نتیجه گرفت با در نظر گرفتن میزان  مقاومت زره RELIKT میزان مقاومت  تی ۹۰ ام اس از روبروی برجک بیش از ۲۰۰۰ م م در برابر خرج گود و بیش از ۱۰۰۰ م م در برابر انرژی جنبشی است.همچنین پوشش زره نیز افزاده شده تمامی دو طرف برجک و تمامی دو طرف بدنه زره  نیز تحت پوشش کامل قرار گرفته اند.از جمله تلاش شده تا پایین ترین سطح دو طرف بدنه تانک با کمک زره واکنش دهنده پوشش ایجاد شود تا از نفوذ مهمات به درون تانک و انفجار مهمات درون تانک جلوگیری شود. همچنین در دو طرف در قسمت عقب بدنه و پشت برجک نیز تانک دارای  زره قفسه ای برای مقابله با حملات راکتی است. از نظر زرهی تی ۹۰ ام اس به خوبی با تمامی  تانک های غربی قابل قیاس است.

همانطور که در تصاویر قابل مشاهده است در این نسخه سعی شده تا بیشتر ضعف های تی-۹۰ ارتقا یابد از نظر زرهی این نسخه در کنار سایر تانک های غربی قرار می گیرد

۴-کاربران

۱-روسیه

روس ها از این تانک به عنوان تانک اصلی استفاده می کنند هرچه که این تانک به عنوان یک تانک موقت شناخته می شود،در حال حاضر در حدود ۱۰۰۰ عراده تی۹۰ در اختیار دارد.

۲-هند

دلیل اصلی خرید تانک تی-۹۰ توسط هند را می تواندخرید تانک تی-۸۰ یودی اوکراینی توسط پاکستان دانست،هرچند که خود هندی ها هم در طراحی وتولید تانک آرجون به مشکل برخوردند از این رو اقدام به خرید تانک تی-۹۰ اس کردند و بزرگترین دارنده تی-۹۰ شدند.

هند ۳۱۰ دستگاه تی-۹۰اس (مدل صادراتی تی-۹۰آ) را در سال ۲۰۰۱ از روسیه خریداری کرد که ۱۲۰ دستگاه به طور کامل در روسیه ساخته شده، نیمی از مونتاژ ۹۰ دستگاه و مونتاژ کامل ۱۰۰ دستگاه دیگر هم در هند انجام شد. در سال ۲۰۰۶ هم قراردادی به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار برای ساخت ۳۳۰ دستگاه تی-۹۰ در هند با مجوز سازنده روسی امضا شد.

۳-الجزایر

الجزایر ۳۵۰ دستگاه تی-۹۰آ خریداری کرده است. قرارداد خرید ۱۸۵ دستگاه در سال ۲۰۰۹ و قرارداد دوم برای خرید ۱۲۰ دستگاه به ارزش ۴۷۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۱ به امضا رسید.

۴-ترکمنستان

ترکمنستان سفارش خرید ده دستگاه تی-۹۰ را در سال ۲۰۱۰ به ارزش حدود ۳۰ میلیون دلار و ۳۰ دستگاه دیگر را در سال ۲۰۱۱ به روسیه ارائه داد.

قبرس نیز قصد خرید حدود۴۱ دستگاه تی-۹۰ را در سال ۲۰۰۹ داشت که به جای آن تی-۸۰ را خریداری کرد.

گزارش‌هایی در مورد احتمال خرید تی-۹۰ توسط ونزوئلا، عربستان، و لیبی هم منتشر شده که به واقعیت نپیوست.

۵-چشم انداز

با توجه به این روسیه وارث اصلی بزرگترین قدرت زرهی روزگار خود یعنی شوروی بود ولی نتوانست هرگز به دوره اوج شوروی برسد،شوروی در آن زمان هم از نظر کمیت و کیفیت بر تمامی تانک های زمان خود برتری داشت ، اما هم اکنون موازنه به سود غرب می باشد ،ولی این به معنی شکست روسیه در مقابل غرب نیست و روسها نیز با طراحی نسل جدید خودروهای زرهی موازنه قدرت را بار دیگر به طرف خود چرخاند اما باید دید که با توجه اعتبارات توانایی تولید انبوه تی-۱۴ را داراست هر چند که انتظار می رود با نوسازی ناوگان روسیه با تی-۱۴ بازهم مدل های آخری تی-۹۰ که می توان قابل قیاس با تانک های حال حاضر دانست،در ناوگان زرهی روسیه حضور موثر داشته باشند.

منابع:

جنگاوران

ویکی پدیا

میلیتاری پارسی

زرهی ایران

با تشکر از کاربران و فروم وب سایت میلیتاری

کپی برداری از این مقاله منوط به ذکر منبع و نویسنده است و حق نشر برای دانشنامه دفاعی و اوج آرمی محفوظ میباشد و کپی برداری در غیر این صورت حرام و قابل پیگیری است.