جنگنده اف-16

در طی جنگ ویتنام مسئولین آمریکایی متوجه شدند که اف-۴ فانتوم که تا آن موقع جنگنده کلیدی نیروی هوایی آمریکا بود،در آینده به هیچ عنوان برای این نیرو جنگنده مناسبی نمی باشد،و حتی در طی جنگ ویتنام این جنگنده به راحتی مغلوب جنگنده هایی چون میگ-۲۱ میشدند،نواقص اف-۴ یکی بعد از دیگری رخ نمایی می کرد و این برای آمریکا که در جنگ تسلیحاتی با شوروی بود اصلا جالب نبود.

عمده نواقص اف-۴ جثه بزرگ به علاوه مانورپذیری کم در تغییر وضعیت خود به علاوه کاهش سریع سرعت و سوخت و ارتفاع در مانورهایی با ۷ جی و قدرت دید کم خلبان و سیستم های موشکی قدیمی هزینه تدارکات و نگهداری زیاد می باشد که آمریکایی ها را وادار ساخت تا طرح جدیدی را دنبال کنند.

در این زمان بود که آمریکایی ها طرح جنگنده اف-۱۵ را دنبال کردند،اما کمی بعد متوجه شدند که علاوه بر هزینه های زیاد این طرح و این که این جنگنده برای ماموریت ها گران و سنگین بود طرح همانند طرح رقیب شوروی به دو قسمت تقسیم شد البته در این مسیر و برای ساخت یک جنگنده کوچک و سبک وزن اختلافات بسیاری در داخل نیروی هوایی من جمله گروه مافیای جنگنده شکل گرفت و در سال ۱۹۷۱ معاون وزیر دفاع امریکا دیوید پاکارد بنامه جنگنده سبک وزن را مطرح کرد اما برای این کار بودجه بسیاتر کمی در نظر گرفته شده بود و اصلا نیروی هوایی چندان به این طرح دلخوش نبود تا این که فشارها از سوی کشورهای چون نروژ و دانمارک وبلژیک برای یک جنگنده سبک و کاری ،در خواست کنگره برای مشترک و هماهنگ کردن نیروی دریایی و هوایی و نیاز به یک جایگزین برای اف-۱۰۵ باعث شد تا نیروی هوایی علاقه به این جنگنده نشان دهد،اما باز هم مخالفانی در داخل نیروی هوایی وجود داشتند که طرح ارائه شده از مافیای جنگنده با عنوان ترکیب و ارزان توانست مخالفان را پس زند و در طی مناقصه ای شرکت جنرال داینامیکز با طرح وای اف-۱۶ که نوآوریها و ویژگی های مناسب یک جنگنده سبک وزن را داشت برنده مناقصه گردید و کار ساخت اف-۱۶ را در پیش گرفت.

اف-۱۶ اولن پرواز خود به مدت ۹۰ دقیقه را در تاریخ ۱۳ دسامبر ۱۹۷۳ انجام داد؛ از مهم ترین دلایل انتخاب اف-۱۶ توسط نیروی هوایی به جز دلایل بالا:

هزینه های عملیاتی پایین تر، برد بیش تر، و مانورپذیری بسیار بهتر به ویژه در سرعت های نزدیک به صوت و فراصوت. علاوه بر این ها، آزمون های پروازی نیز نشان داده بودند که YF-16 شتاب بالا تر، نرخ بالاروی بیش تر، مداومت پرواز طولانی تر، و (به استثنای سرعت ۰٫۷ ماخ) نرخ گردش بهتری دارد. مزیت دیگر YF-16 نسبت به رقیبش این بود که در YF-16 از پیشران F-15 استفاده شده بود که این اشتراک موجب کاهش هزینه های تولید و نگهداری پیشران هر دو هواپیمای F-15 و F-16 می شد. این پیشران از نوع توربوفن و از مدل F-100 و ساخت شرکت “پرات اند ویتنی” بود.

اف ۱۶ نیروی هوایی هلند در افغانستان

ویژگی ها

اف-۱۶ یک جنگنده کوچک و سبک وزن و چابک و مانورپذیری بالا ،سرعت بالا و ساده و با کاربری اسان می باشد، به جز موادر بالا چند منظوره بودن ویژگی بود باعث شد اف-۱۶ جنگنده متدوال در غرب شود و بیش از ۴۵۰۰ فروند از اف-۱۶ ساخته شود و در ۲۵ کشور جهان استفاده شود و ناوگان بیسیاری از کشورها را پر کند.

اف-۱۶ دارای طولی معادل ۱۵٫۶ متر و فاصله بین دو بال ۹٫۹۶ متر و ارتفاعی معادل ۴٫۸۸ متر می باشد،خلبان داخل یک کاکپیت با شکل حبابی و بدون چهارچوپ فلزی می باشد و از دید فوق العاده خوبی برخوردار است از ویژگی های طراحی و ساختاری اف-۱۶ ساختار یکپارچه بال و بدنه می باشد طوری که بال به در امتداد نزدیکی به بدنه به تدریج ضخیم می شود،ورودی موتور نیز در زیر کابین خلبان می باشد، این جنگنده نیز از یک سیستم هدایت الکترونیکی متصل به چهار کامپیوتر بهره می برد.

سقف پروازی اف-۱۶ معادل ۱۵۰۰۰ هزار متر و حداکثر سرعتی معادل ۲ ماخ دارد،تسلیحات اف-۱۶ عبارتند از یک مسلسل ۲۰ م م ام ۶۱ والکان با ۵۱۱ گلوله وجایگاه های حمل سلاح اف-۱۶ : ۲ جایگاه در نوک بال و ۶ جایگاه در زیر بالها و سه جایگاه در زیر بدنه می باشد.

نمایی از مسلسل الکتریکی ام ۶۱ والکان

 

تسلیحات قابل حمل در اف-۱۶

-موشک هوا به زمین AGM-65 ماوریک

-موشک هوا به زمین AGM-88 هارم

-موشک ضد کشتی AGM-84 هارپون

-موشک ضد کشتی AGM-119

-موشک هوا به هوا برد متوسط پیشرفته AIM-120 آمرام

-موشک هوا به هوا برد متوسط AIM-7 اسپارو

-موشک هوا به هوای کوتاه برد فروسرخ AIM-9 سایدواندر

-موشک هوا به هوای IRIS-T

-موشک هوا به هوای Python

-پاد هدفگیری و ناوبری AN/AAQ-13 & AN/AAQ-14 LANTIRN

-مهمات حمله مستقیم GBU-31 and GBU-38 JDAM

-پاد راکت ۷۰ م م LAU-61/LAU-68 پاد راکت ۷۰ م م LAU-5003 پاد راکت LAU-10

-انواع بمب های CBU-87,89,97 و MARK 84,83,82 و GBU10 ,12,24,27

و دیگر

اف-۱۶ در حالت مسلح

رادار

رادار اف-۱۶ یک رادار پالس داپلر با یک آنتن آرایه ای مسطح دو وجهی با ۴ فرکانس عملیاتی در باند I و J می باشد،کار ساخت این رادار از سال ۱۹۶۰ شروع و در سال ۱۹۷۵ وارد توسعه شد و در سال ۱۹۷۹ رسمت برای اف۱۶ عملیاتی گردید.نام این رادار AN/APG-66 می باشد و از واحد های کوچک : آنتن ، فرستنده ،واحد فرکانس رادیویی توان پایین ،پردازش دیجیتال سیگنال دی اس پی و کامپیوتر و سایر اجزا دیگر تشکیل شده است ،سیستم نمایش این رادار شامل پانل نمایش ،نمایشگر سر بالا اچ یو دی و . . . می باشد.

این رادار در مد سربالا ۷۲ کیلومتر و در مد سرپایین ۳۴ کیلومتر برد دارد و برد اسکنی ۱۵۰ کیلومتر را دارد و برای کار با موشک های قابل حمل در اف-۱۶ طراحی گشته،وزن این رادار ۱۳۴ کیلوگرم می باشد،اما این رادار در طول مدت بهینه سازی های مختلف را پشت سرگذشته است که قابلیت های رزمی آن با نسخه های ابتدایی بسیار متفاوت تر می باشد.

رادار AN/APG-66 اف-۱۶

موتور

همانطور که در سطور بالا توضیح داده شد اف-۱۶ به منظور کاهش هزینه و ایجاد اشتراک بین جنگنده ها از موتور توربوفن اف-۱۵ که توسط شرکت پرات اند ویتنی ساخته شده استفاده می کند.این موتور با نام اف-۱۱۰ جی ای ۱۰۰ شناخته میشود قدرت ۷۶٫۳ کیلونیوتن را برای اف-۱۶ ایجاد می کند.

مدل های مختلف

اف-۱۶ اِی/بی

اف-۱۶ اِی تک کابینه و اف ۱۶ بی نسخه دو کابینه از اف-۱۶ می باشند که انواع تولیدی نمونه اولیه می باشد،این نسخه با نام های بلاک ۱ ،۵ ، ۱۰ و نسخه ۲۰ شناخته میشوند،بلاک ۱۵ نیز تغییر عمده نسبت به اف-۱۶ داشته است من جمله تثبیت کننده افقی بزرگتر.این نسخه تعداد تولید ۴۷۵ فروند را داشته است.

اف-۱۶ سی /دی

اف-۱۶ سی نسخه تک کابینه و نسخه دی نسخه دو سرنشینه اف-۱۶ می باشند،نسخه های دی و سی از بلاک ۲۵ در کابین خلبان بهبودهایی را داشته است به علاوه این که رادار قابلیت کار در همه شرایط آب و هوایی را داشته و تجهیزات ارتباطی نیز گسترش یافته است.بلاک های ۳۰/۳۲ ،۴۰/۴۲ بعد از سی و دی می باشند.

اف-۱۶ ای /اف

اف-۱۶ ای تکنفره و اف-۱۶ اف دو نفره می باشد،بلاک ۶۰ نیز بر اساس نسخه های سی و دی بلک ۵۰ و ۵۲ توسعه یافته و برای نیروی هوایی اماارت متحده عربی می باشد.در این نسخه رادار AN/APG-80 و موتور بهینه و قدرتمندتر GE F110-132 می باشد.

اف ۱۶ آی ان

برای نیروی هوایی هند در طی رقابت که با نام سوپر وایپر نیز شناخته مشیودفاین نسخه بر اساس بلاک ۶۰ از نسخه اف-۱۶ ای / اف می باشد که درای مخازن سوخت اضافه ،رادار AN/APG-80 موتور GE F110-132A با کنترلگر قدرت دیجیتال ،سامانه های جنگ الکترونیک و جستوگر مادون قرمز،شیشه کابین و خلبان جدید و . . .

اف ۱۶ آی کیو

در سال ۲۰۱۰ آزانس همکاری دفاع کنگره آمریکا امکان فروش نظامی۱۸ فروند اف ۱۶ با تجهیزات و خدمات برای نیروی تازه اصلاح شده هوایی عراق را با قرار داد ۴٫۲ میلیارد دلاری دادفطبق گزارش ها نیز قرار دوباره سفارش ۱۸ فروند دیگر را داده است.

اما خبرگزاری مشرق ایران نیز در گزارشی اف ۱۶ های عراقی را با نام گنجشکی که آمریکا به جای شاهین تحویل ارتش عراق داد نیم نگاه به اف-۱۶ های عراقی داشته است.

اف ۱۶ ان

این هواپیما به عنوان هواپیما دشمن در نیروی هوایی آمریکا مورداستفاده قرار میگیرد و براساس اف-۱۶ سی/دی بلاک ۳۰ می باشد و از موتور F110-GE-100 استفاده می کند.اما با این حال این نسخه برای جنگ های هوایی تقوت شده است .

اف-۱۶ وی

شرکت لاکهید مارتین برای نیروی هوایی سنگاپور در سال ۲۰۱۲ اف ۱۶ با پسوند وی نام مستعار خود وایپر تولید کرد،ویژگی های این این نسخه می توان به کامپیوتر جدید و سیستم های جنگ الکترونیک جدید،بهبود کابین خلبان.

کیو اف ۱۶

در سپتامبر ۲۰۱۳ یک نسخه اف ۱۶ بدون سرنشین توسط نیروی هوایی و شرکت بوئینگ مورد استفاده قرار گرفت .

رقیبان

سرسخت ترین رقیب اف-۱۶ در شرق جنگنده قدرتمند میگ-۲۹ می باشد،در واقع میگ-۲۹ جنگنده ای رقیب برای اف-۱۶ و اف-۱۸ می باشد،از نظر مقایسه اف۱۶ از نظر تجهیزات الکترونیک بر رقیب خود میگ-۲۹ برتری دارد در پرواز مشترک بین خلبانان غربی با خلبانان آلمان شرقی بعد از جنگ سرد میگ-۲۹ توانست برتری خود را بر اف۱۶ را نشان دهد و این جنگنده را کنار بزند،اما در جنگ خلیج فارس اف-۱۶ توانست یک فروند میگ-۲۹ عراقی را ساقط کند چیزی که با در نظر گرفتن فرسوده بودن و عقب ماندگی و کمبود قطعات یدکی برای میگ-۲۹ پیروزی چندان دلچسبی برای اف-۱۶ نمی باشد.

جگنده میتسوبیشی ۲ نیز نسخه ژاپنی و تحول یافته ای از اف-۱۶ می باشد که به کمک آمریکا و ژاپن ساخته شده است.

کاربران

به خاطر ویژگی های اف-۱۶ این جنگنده مورد اقبال مشتریان واقع شد و به صورت گسترده نیز در خدمت می باشد.

بحرین

عمان

پاکستان

نروژ

ونزوئلا

امارات

پرتغال

کره جنوبی

سنگاپور

رومانی

ترکیه

تایلند

اردن

عراق

اسرائیل

و . . . .

خلاصه مطالب

خدمه: ۱ نفر

طول: ۱۵/۰۶ متر (۴۹ft 5in)

پهنای بال: ۹٫۹۶ متر (۳۲ft 8in)

ارتفاع: ۴٫۸۸ متر (۱۶ft)

بال: مساحت ۲۷٫۸۷ مترمربع (۳۰۰ft²)

وزن خالی: ۸٬۵۷۰ کیلوگرم (۱۸,۹۰۰lb)

وزن بارگیری: ۱۲٬۰۰۰ کیلوگرم (۲۶,۵۰۰lb)

بیشینه وزن برخاست: ۱۹٬۲۰۰ کیلوگرم (۴۲,۳۰۰lb

حد اکثر نیروی G قابل تحمل:۹) عملکرد

سرعت بیشینه:

در سطح دریا: ۱٫۲ ماخ (۱٬۴۷۰ کیلومتر بر ساعت)

در ارتفاع: +۲ ماخ (۲٬۴۱۰ کیلومتر بر ساعت)

جنگ‌افزار

توپها: ۱×۲۰mm توپ گاتلینگ ام۶۱ ولکان با ۵۱۱ گلوله

جایگاه‌ها: ۲×موشک هوا به هوا در نوک بال، ۶×زیر بال، ۳×جایگاه زیر بدنه با حمل بار مفید ۷٬۷۰۰ کیلو

اختصاصی برای دانشنامه دفاعی و اوج آرمی